ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

O πατέρας είναι η γραμμή του ορίζοντα

Συνέντευξη με τον συνθέτη, λογοτέχνη και ζωγράφο Κώστα Καλδάρα, μοναχογιό του θρυλικού συνθέτη Απόστολου Καλδάρα

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

Με αφορμή τη συναυλία «Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω» που είναι αφιερωμένη στον Απόστολο Καλδάρα και ξεκινάει από την Κύπρο με τον ερμηνευτή Δημήτρη Μπάση και δύο νέους καλλιτέχνες, την Κατερίνα Παράσχου και τον Πάρη Παράσχο, ο Κώστας Καλδάρας, μοναχογιός του Απόστολου μιλάει στην «Κ» για τον πατέρα του. Ο Κώστας Καλδάρας λέει ότι στη ζωή του θέλει να είμαι δημιουργικός κι ανήσυχος, «Το βάρος του ονόματός μου δεν με απασχόλησε ποτέ».

–Τριάντα χρόνια χωρίς τον Απόστολο Καλδάρα αλλά με έντονη παρουσία μέσα από τα εκατοντάδες τραγούδια του που ακούγονται ασταμάτητα σε όποια γωνιά υπάρχει η Ελλάδα. Αυτή η παρουσία-απουσία τι συναισθήματα σας ξυπνά;
–Αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή και χαρά, που απευθύνομαι μέσα από την εφημερίδα σας, σε όλη την Κύπρο και ευχαριστώ γι’ αυτή την ευκαιρία. Είναι αλήθεια ότι σαν μοναχογιός πάντα θα μου λείπει ο πατέρας μου, η σοφία του, η εμπιστοσύνη, αλλά και η αντίθεση που καλλιεργεί χαρακτήρες και σπέρνει μέλλον. Όπως είχα πει, ο πατέρας, είναι η γραμμή του ορίζοντα, που όσο ξεμακραίνεις τόσο πιο κοντά βρίσκεσαι. Οπότε θεωρώ πολύ τυχερό τον εαυτό μου, που μέσα από τη τέχνη του, ο Απόστολος έχει μια αδιάκοπη παρουσία, προσφέροντάς μου την ευκαιρία να είμαστε σε έναν διάλογο, που δεν έχει σταματήσει ούτε μια μέρα.

–Ένα μεγάλο αφιέρωμα –μια σειρά συναυλιών ξεκινάει σε λίγες μέρες από την Κύπρο με τον τίτλο, «Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω» και θα συνεχιστεί στην Αθήνα και την Ελλάδα. Ποιο είναι το πλάνο των συναυλιών αυτών και ποιο το σκεπτικό τους;
–Φέτος συμπληρώνονται τριάντα χρόνια που έφυγε ο Απόστολος Καλδάρας. Όσο ζούσε ο πατέρας μου, είχε μια αντιστρόφως ανάλογη δημοσιότητα, ίσως και αναγνώριση, σε σχέση με τη προσφορά του στο ελληνικό τραγούδι. Η άμεση επαφή του με το κοινό είχε διακοπεί μοιραία το 1965 και μόνο τα τελευταία χρόνια της ζωής του έκανε κάποιες ελάχιστες συναυλίες. Πάντοτε, όμως, ήταν διστακτικός με τη δημοσιότητα, κάτι που όπως φαίνεται κληρονόμησα, με έναν επιπλέον όμως δισταγμό, ο οποίος οφείλεται και στο να μη φανεί λανθασμένα, ότι όντας συνθέτης κι εγώ, εκμεταλλεύομαι το έργο του, προς δικό μου όφελος. Προσωπικά πιστεύω ότι ο Απόστολος Καλδάρας κληροδότησε το έργο του σε όλους τους Έλληνες συνθέτες, στιχουργούς και τραγουδιστές, ή καλύτερα σε όλους τους Έλληνες σε όλο τον κόσμο. Θεώρησα, λοιπόν, χρέος μου, κομμάτι αυτού του έργου να έρθει πάλι όσο πιο κοντά γίνεται στον κόσμο κι όσο πιο άρτια. Αυτό είναι το σκεπτικό. Όσο για το πλάνο, χτίζεται μέρα με τη μέρα, γι’ αυτό είμαι πολύ χαρούμενος που ξεκινάει από την Κύπρο, με τον σπουδαίο ερμηνευτή Δημήτρη Μπάση και δύο νέους καλλιτέχνες, την Κατερίνα Παράσχου και τον Πάρη Παράσχο. Προσωπικά, το θεωρώ μεγάλη τύχη, αφού θυμάμαι και το δικό μου ξεκίνημα ως νέος καλλιτέχνης από εδώ, πριν από αρκετά χρόνια.

–Ο Απόστολος Καλδάρας έγραψε πάνω από 1.000 τραγούδια, εντυπωσιακός ο αριθμός, αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι εκατοντάδες από αυτά έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Πώς χωράνε αυτά σε ένα πρόγραμμα-αφιέρωμα;
–Δεν χωράνε. Ποτέ δεν χωρούσανε, ούτε θα χωρέσουν. Δεν θα μπορούσε να γίνει ένα πρόγραμμα, μια παράσταση και να μη μας λείπουν άλλα 100 τραγούδια, που θα θέλαμε να παίξουμε, ή να ακούσουμε. Είναι ένα υπέροχο πρόβλημα, που δεν το λύνεις, αλλά το απολαμβάνεις.

 


–Τι έχετε κρατήσει από τον πατέρα Απόστολο και τι από τον μουσικό Καλδάρα;
–Η ζωή με τον Απόστολο ήταν ένα υπέροχο ταξίδι, με χαρές, λύπες, αγωνίες, ευτυχία, αλλά και αγώνα. Ο πατέρας μου ήταν ένας γλυκύτατος άνθρωπος, αφοσιωμένος οικογενειάρχης, σεμνός, τίμιος, αυστηρός με τον εαυτό του, τις αρχές του, αλλά και με τους συνεργάτες του. Ένας δημιουργός, πολύ μορφωμένος και βαθιά καλλιτέχνης, με όλη την έννοια της λέξης. Αυτές τις αξίες προσπαθώ να κρατήσω κι εγώ στη ζωή μου. Όμως, το άλλο ταξίδι, εκείνο του μουσικού, συνεχίζεται…! 

–Όταν αρχίσατε να γράφετε τραγούδια αισθανόσασταν το βάρος του ονόματός σας;
–Στη ζωή μου θέλω να είμαι δημιουργικός κι ανήσυχος. Το βάρος του ονόματός μου δεν με απασχόλησε ποτέ. Ούτε ο πατέρας μου επέβαλε κάποιο τέτοιο βάρος στην οικογένειά του, ούτε κι εγώ θεώρησα ότι είμαι κληρονόμος ενός διάσημου ονόματος, αλλά ούτε και συνεχιστής του. Αυτό ίσως επηρέασε και δημιούργησε συγκρίσεις από τον κόσμο. Το τραγούδι, όμως, δεν είναι μια επιχείρηση, ένα μαγαζί, που ο πατέρας θα παραδώσει τα κλειδιά στον γιο. Ο κάθε δημιουργός έχει τον δικό του χώρο, που πρέπει να το χτίσει από την αρχή, με τις δικές του γνώσεις, εμπειρίες, με το δικό του ταλέντο.

–Δύο χρόνια πριν φύγει ο Απόστολος από τη ζωή κυκλοφόρησε η «Νυκτερινή Κυβέρνηση» (1988) ο πρώτος δικός σας προσωπικός δίσκος και μάλιστα με έναν – ανάμεσα σε άλλους– εκ των «δικών» του ερμηνευτών τον Γιώργο Νταλάρα. Ποια ήταν η αντίδραση του πατέρα σας αλλά και τα αισθήματά του στην μεγάλη επιτυχία που σημείωσε ο δίσκος αυτός;
–Για τη «Νυχτερινή Κυβέρνηση» θα μπορούσαμε να μιλάμε για πολλές ώρες. Θα περιοριστώ όμως σε δύο αναφορές σε σχέση με τον Απόστολο. Η πρώτη είναι η αντίθεσή του να ακολουθήσει ο γιος του αυτό το δύσκολο κι αχάριστο επάγγελμα του συνθέτη. Ήθελε για την ασφάλειά μου να ακολουθήσω το επάγγελμα του χημικού μηχανικού. Έτσι ήταν κάπως απόμακρος στην αρχή. Η δεύτερη αναφορά, όμως, είναι στη στιγμή που έχω πάρει στα χέρια μου το δείγμα του δίσκου, (ακόμη είχαμε βινύλια) και κάναμε οικογενειακά την πρώτη ακρόαση. Ο Απόστολος δάκρυσε και μπροστά στα έκπληκτα μάτια μου, σηκώθηκε όρθιος και φώναζε: «Υπέροχα! Θα σκίσει!...Μπράβο, Κώτσο μου!». Τότε γίναμε... και συνάδελφοι!

–Αν και συνθέτης λαϊκών και ρεμπέτικων τραγουδιών η ζωή του Απόστολου Καλδάρα ήταν μακριά από τα νυκτερινά κέντρα και τη ζωή που χαρακτήριζε τους μουσικούς της εποχής. Είναι όντως αυτή η αλήθεια;
–Ο Απόστολος Καλδάρας δεν αποδέχτηκε ποτέ για εκείνον τον χαρακτηρισμό «ρεμπέτης». Ούτε φυσικά ότι έγραψε ρεμπέτικα τραγούδια. Θεωρούσε φυσικά δάσκαλο τον Μάρκο Βαμβακάρη και τους άλλους μεγάλους συνθέτες της εποχής, αλλά πάντοτε θεωρούσε τον εαυτό του λαϊκό συνθέτη. Αυτό το δείχνει και η δισκογραφία του, η οποία εκτός από το «Μάγκας βγήκε για σεργιάνι», κανένα άλλο του τραγούδι δεν είχε αναφορά στη ζωή και τις συνήθειες των ρεμπέτηδων. Ο ίδιος ήταν συντηρητικός και μετρημένος. Του άρεσε η μελέτη, οι σπουδές, μάλιστα ήθελε να σπουδάσει ιατρική, αλλά δεν είχε τα χρήματα κι έτσι πήγε στη Γεωπονική Σχολή, την οποία όμως εγκατέλειψε στο τρίτο έτος, εξαιτίας, της ανάγκης για επιβίωση. Ευτυχώς, αυτή η ανάγκη βρήκε διέξοδο στη σύνθεση των τραγουδιών του. Έτσι άρχισε από πολύ μικρός τις εμφανίσεις στα νυχτερινά κέντρα της εποχής. Ίσως είναι περιττό να αναφέρω ότι οι συνθήκες τότε της δουλειάς του ήταν τραγικές, γι’ αυτό πάντα επιδίωκε χρόνο με τον χρόνο, να δουλεύει σε πιο «οικογενειακά» μαγαζιά. Αυτό κράτησε 21 συναπτά χρόνια, χωρίς ένα ρεπό. Ο θάνατος, όμως, της αδελφής μου ήταν ο καθοριστικός παράγοντας, η αιτία, να σταματήσει ο πατέρας μου κάθε επαφή με τους χώρους της νυχτερινής διασκέδασης.

 

Υπάρχει λαϊκό τραγούδι και ακούγεται


–Ποια είναι η θέση του λαϊκού τραγουδιού σήμερα; Έχει αλλάξει η φύση του; Πιστεύετε ότι τα τραγούδια του πατέρα σας ακούγονται το ίδιο στις μέρες μας;
–Ακούω στις μέρες μας να μιλούν για τα «μπουζούκια» και το «λαϊκό» τραγούδι και να αναφέρονται σε κάποια τεράστια μαγαζιά, με απίστευτες τιμές, και πανάκριβες τουαλέτες. Για τραγουδιστές με φοβερά μεροκάματα και πελάτες με σαμπάνιες, πούρα και «σέλφι». Όχι... αυτό δεν είναι το λαϊκό μας τραγούδι. Αυτό παριστάνει το λαϊκό τραγούδι, για καταναλωτικούς λόγους. Αλλά επειδή γνωρίζουν οι ιθύνοντες ότι τα μονότονα, αφελή και συνήθως κακόγουστα επιδερμικά ακούσματα είναι μιας χρήσης, καταλήγουν στην ασφάλεια του αληθινού λαϊκού μας τραγουδιού και πολλές φορές όχι με τον σεβασμό και την καλλιτεχνική επάρκεια που του αρμόζει. Υπάρχει, όμως, λαϊκό τραγούδι και ακούγεται. Σε άλλους χώρους, σε άλλες σκηνές, όπου οι καλλιτέχνες βγάζουν την αλήθεια τους και εκφράζουν την ψυχή τους, ψάχνοντας ραφή στις καρδιές του κόσμου που τους ακούει και συμμετέχει.

–Ο Απόστολος Καλδάρας ήταν από τους λίγους λαϊκούς συνθέτες –αν όχι ο μοναδικός– που συνέθεσε και έντεχνα τραγούδια...
–Ο Απόστολος Καλδάρας στα πάνω από σαράντα χρόνια προσφοράς του στο ελληνικό τραγούδι, είχε τρεις εποχές δημιουργίας. Η πρώτη ήταν η «εξωτερικευμένη» όπως τη χαρακτηρίζω. Ο στίχος του και οι μελωδίες του, είχαν την απόλυτη αμεσότητα με το κοινό που ερχόταν να τον ακούσει. Είναι γνωστό ότι τα περισσότερα τραγούδια που έπαιρναν τον δρόμο της δισκογραφίας, πρώτα περνούσαν από την «κρίση» του κόσμου στα μαγαζιά που τα πρωτόπαιζαν. Τύχαινε πολλές φορές ένα τραγούδι να παίζεται πάνω από δέκα φορές το ίδιο βράδυ. Αυτό ήταν και το διαβατήριο για την ηχογράφησή του. «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», «Εβίβα ρεμπέτες», «Όποια και να ’σαι». Αυτή η περίοδος του Καλδάρα κράτησε μέχρι το 1965. Από τότε και μετά, τα τραγούδια του είχαν μια μεγαλύτερη εσωτερικότητα, πιο λυρικά κι ευαίσθητα, αφού ήταν πάλι, ο καθρέφτης της ψυχής του. «Δεν ξέρω πόσο σ’ αγαπώ», «Όνειρο απατηλό», «Η Φαντασία», «Αλλοτινές μου εποχές»… Κι έρχεται πλέον το 1972 και η τρίτη δημιουργική περίοδος του Απόστολου Καλδάρα. Κατασταλαγμένος, με καλλιτεχνική σοφία, αλλά και τη θέληση να είναι πάντα πρωτοπόρος, του δόθηκε η ευκαιρία με την διάδοση των δίσκων 33ων στροφών, να γράψει τα μεγάλα του έργα. «Μικρά Ασία», «Βυζαντινός Εσπερινός» κ.λπ. Και τα κατάφερε! Αυτή η διαδρομή, τον χαρακτηρίζει και ως τον μοναδικό Έλληνα συνθέτη, που επί 40 χρόνια βρισκόταν όχι μόνο στην πρωτοπορία, αλλά και στις πρώτες θέσεις των πωλήσεων δίσκων.

–Είναι γνωστό και το παρακολουθήσαμε ξανά πρόσφατα στη ταινία «Ευτυχία» ότι ο Απόστολος προστάτευσε την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου στο ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων. Μερικά από τα σπουδαιότερα λαϊκά τραγούδια είναι δικά τους όπως, «Θα βρω μουρμούρη μπαγλαμά», «Πετραδάκι, Πετραδάκι», «Όνειρο Απατηλό» «Φαντασία», «Γυάλινος Κόσμος» και πολλά άλλα. Τη σεβάστηκε και την προστάτευσε όσο κανείς άλλος, έτσι δεν είναι;
–Είμαι πολύ χαρούμενος, που μια ελληνική ταινία η οποία αναφέρεται στο λαϊκό μας τραγούδι και στη ζωή μιας σπουδαίας στιχουργού, έχει τόσο μεγάλη επιτυχία. Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, την οποία είχα σαν δεύτερη γιαγιά μου, ήταν ένας άνθρωπος που ζούσε γκρεμίζοντας τα όρια. Τα όρια του πάθους, αλλά και τα όρια της μεγάλης μόρφωσής της, του χιούμορ της και του τεράστιου ταλέντου της. Αυτό την είχε οδηγήσει να πουλάει τους στίχους της για πενταροδεκάρες. Με τον Απόστολο όμως είχαν μια σχέση μεγάλης αγάπης και σεβασμού. Ατέλειωτες οι ώρες της συνεργασίας τους, αλλά και της οικογενειακής μας επαφής. Έτσι ο έντιμος και «πεισματάρης βλάχος» δεν υπέκυψε ποτέ στην επιθυμία της να της αγοράσει στίχους. Με αυτή του τη στάση, η Ευτυχία όχι μόνο απολάμβανε κάποια σημαντική ανταμοιβή για τα τραγούδια της από τα δικαιώματα, αλλά την κατέγραψε και στην ιστορία του ελληνικού μας τραγουδιού, αφού το όνομά της πλέον συνυπήρχε στους δίσκους πλάι στους συνθέτες.

–Μουσικός, συγγραφέας, ζωγράφος και χημικός μηχανικός, αναζητείτε τρόπους διεξόδου;
–Δεν θα έλεγα ότι αναζητώ τρόπους διεξόδου, αλλά τρόπους εισόδου... στην ψυχή μου, στο μυαλό, στον άνθρωπο, αλλά και στον ίδιο μου τον εαυτό, που θέλει να παραμένει κι αυτός δημιουργικός κι ανήσυχος. Αφού όμως μιλάμε για τον Απόστολο θα ήθελα να εκφραστώ κι εγώ με μια φράση του που μου είχε πει εκεί προς το τέλος: «Ελπίζω ότι έχω κάνει καλά τη δουλειά μου».

Πνευματικά δικαιώματα


Όπως και ο πατέρας σας, έτσι κι εσείς είστε υπέρμαχος των πνευματικών δικαιωμάτων. Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή με την ΕΔΕΜ και το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού;
–Πάνω από 80 χρόνια η ΑΕΠΙ εκμεταλλευόταν το έργο των δημιουργών. Οι ιδιοκτήτες της είχαν βρει φλέβα χρυσού και στις πλάτες των συνθετών και των στιχουργών, απολάμβαναν την πλούσια ζωή τους, σε αντίθεση με τους πραγματικούς δικαιούχους, που τους έριχνε κάποια ψίχουλα σε σχέση με την αξία του έργου τους. Όλα αυτά τα χρόνια, κατέστησαν την ΑΕΠΙ ένα ανίκητο μονοπώλιο στο χώρο των πνευματικών δικαιωμάτων, με πολύ ισχυρές ρίζες. Οι απόπειρες να δημιουργηθεί ένας οργανισμός από τους ίδιους τους δικαιούχους πάντα έπεφταν στο κενό. Τα τελευταία όμως χρόνια και συγκεκριμένα από το 2015, άρχισε ο έλεγχος από το κράτος. Τα αποτελέσματα ήταν τρομακτικά, ακόμη και για εμάς που είχαμε κάποια εικόνα. Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, είχαν καταχραστεί μόνο μέσα σε λίγα χρόνια οι ιδιοκτήτες της εταιρείας. Χρήματα των δημιουργών που ποτέ δεν έφταναν σε αυτούς, αλλά κατέληγαν στις τσέπες της οικογένειας των μετόχων. Αυτό οδήγησε τη Δικαιοσύνη να τους απαγγείλει κατηγορίες για επτά κακουργήματα. Δυστυχώς ακόμη περιμένουμε την εξέλιξη. Σήμερα λοιπόν, καταφέραμε εμείς οι δημιουργοί μετά από πολλές θυσίες, προσωπικές και οικονομικές, αφού για πολλούς το πνευματικό δικαίωμα είναι ο μοναδικός οικονομικός πόρος, να κάνουμε το πρώτο ιστορικό βήμα και να ιδρύσουμε την Ένωση Δικαιούχων Έργων Μουσικής (ΕΔΕΜ), που εκπροσωπεί το σύνολο σχεδόν των Ελλήνων δημιουργών και χιλιάδες ξένους δικαιούχους. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Με μεγάλη καθυστέρηση, καταφέραμε να πάρουμε την άδεια από το Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά για να ολοκληρωθεί το έργο αυτό, θα πρέπει σύντομα να γίνει η ολοκληρωτική μετάβαση της δραστηριότητας της Έκτακτης Υπηρεσίας, στην ΕΔΕΜ. Δεν θα σας κουράσω όμως άλλο με αυτό το θέμα. Μόνο θα αναφέρω ότι, το τραγούδι δεν είναι μόνο ένα προϊόν προς εκμετάλλευση. Πίσω από αυτό δεν είναι μόνο οι δημιουργοί, αλλά είναι η ταυτότητα της κοινωνίας μας, είναι ο ίδιος ο Πολιτισμός μας.

 

Πληροφορίες:


Συναυλίες: 10 Μαρτίου,ώρα  8:30 μ.μ. Ριάλτο Λεμεσού και 11 Μαρτίου 8:30 μ.μ. Δημοτικό Θέατρο Στροβόλου

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Μουσική: Τελευταία Ενημέρωση

X