Του Απόστολου Κουρουπάκη
Μέσα από μία πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα που είχα με τον γενικό συντονιστή του Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος Χρίστο Γεωργίου αντιλήφθηκα γιατί ανέκαθεν το συγκεκριμένο φεστιβάλ μου έκανε θετική εντύπωση. Και δεν είναι κολακεία εκ μέρους μου προς τους διοργανωτές, αλλά η πραγματικότητα που έχω καταγράψει στα όσα χρόνια παρακολουθώ παραστάσεις του Φεστιβάλ.
Η ποικιλομορφία του προγράμματος που καταρτίζουν οι άνθρωποι του φεστιβάλ από τη μία συμβάλλει στην ανάπτυξη και μελέτη του θεατρικού αυτού είδους και από την άλλη δίνει την ευκαιρία σε ολοένα και περισσότερους θεατές, αλλά και ανθρώπους του χώρου να προσεγγίσουν το αρχαίο ελληνικό δράμα.
–Χρίστο, πόσες ήταν οι προτάσεις φέτος και πώς γίνεται η επιλογή;
–Είχαμε από 24 χώρες 52 προτάσεις μετά από ανοικτή πρόσκληση υποβολής προτάσεων και γίνεται φυσικά και από μέρους μας μία πρώτη έρευνα για το τι παραστάσεις παρουσιάζονται την κάθε θεατρική περίοδο ή ακόμα και τις δύο προηγούμενες περιόδους ανά το παγκόσμιο. Αυτές όλες οι προτάσεις αξιολογούνται από επταμελή επιτροπή (Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, Υφυπουργείο Τουρισμού, εκπροσώπους του Κυπριακού Κέντρου Θεάτρου και αριστίνδην μέλη). Από την πλευρά μου ετοιμάζω ως γενικός συντονιστής του φεστιβάλ κόστος για την κάθε πρόταση που υποβάλλεται. Έχοντας, λοιπόν, η επιτροπή ενώπιόν της τα οικονομικά δεδομένα είναι πολύ πιο εύκολο να επιλέξει τις παραστάσεις.
– Οι παραστάσεις που προκρίνονται είναι έτοιμες καθ’ όλα να λάβουν μέρος στο φεστιβάλ;
– Πολλές από τις παραστάσεις του εξωτερικού δεν έχουν παρουσιαστεί σε ανοικτούς χώρους, άρα χρειάζονται και τεχνικές διαπραγματεύσεις με τις παραγωγές, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες στα θέατρα που θα τους υποδείξουμε. Πολλές φορές στις διαπραγματεύσεις ζητούν τεράστιο τεχνικό εξοπλισμό, αλλά δεν είναι πάντοτε εφικτό να δοθεί ό,τι ζητούν, άλλα μέσα από τη συνεχή επικοινωνία με τα σχήματα καταλήγουμε στο καλύτερο αποτέλεσμα, σεβόμενοι τους θεατές, αλλά και τον φορέα.
–Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το φεστιβάλ;
–Θεωρώ ότι είμαστε σε μία φάση συνεχούς εξέλιξης και αναβάθμισης του φεστιβάλ και ειδικά φέτος για την 23η διοργάνωση, που η επιλογή των παραστάσεων έγινε πολύ πιο ομαλά και έγκαιρα. Ακόμη και η ακύρωση της «Εκάβης» μας βρήκε έτοιμους να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της ακύρωσης –βέβαια δεν υπήρξε ο χρόνος για ένταξη μιας άλλης παραγωγής. Μία δυσκολία που αντιμετωπίζουμε σε ό,τι αφορά τη διοργάνωση του φεστιβάλ είναι το θέμα το οικονομικό, που όμως συζητάμε με τους άλλους δύο φορείς της διοργάνωσης (Πολιτιστικές Υπηρεσίες και Υφυπουργείο Τουρισμού) για αύξηση του κονδυλίου (σ.σ. ο φετινός προϋπολογισμός είναι 200.000 ευρώ), η Πολιτεία όμως θα πρέπει να κατανοήσει και να αγγίξει, να προστατεύσει, αν θέλεις, αυτόν τον θεσμό, ο οποίος κατάφερε να βάλει την Κύπρο στον πολιτιστικό χάρτη της Ευρώπης και όχι μόνο.
– Έχει αλλάξει η στόχευση του φεστιβάλ, μετά από τόσα χρόνια διοργάνωσης;
–Στόχος μας είναι πάντοτε το «Διεθνές», το οποίο υπάρχει, αλλά θέλουμε περισσότερο. Δεν νοείται ένα φεστιβάλ να ονομάζεται διεθνές αν δεν έχει στο πρόγραμμά του τουλάχιστον τις μισές παραστάσεις ξενόγλωσσες παραστάσεις και όχι ελληνόγλωσσες. Φέτος, π.χ. έχουμε τρεις ξενόγλωσσες και δύο ελληνόγλωσσες παραγωγές. Θα θέλαμε να είχαμε και τέταρτη ξενόγλωσση, αλλά αυτό είναι κάτι που πάντοτε έγκειται σε ό,τι αφορά το οικονομικό κομμάτι.
–Από τι κανάλια γίνεται η διαφήμιση του Φεστιβάλ; Πώς σας βρίσκουν οι θεατές και κυρίως οι επισκέπτες της χώρας;
–Το Φεστιβάλ τα τελευταία χρόνια έχει επενδύσει ένα σημαντικό μέρος από το κονδύλι του στην προώθηση και προβολή του, γι’ αυτό υπάρχει και η συνεχής αύξηση στους θεατές. Η αύξηση από το 2013 μέχρι το 2018 καταγράφεται στο 128%, την ίδια στιγμή το 2018 στο σύνολο των θεατών ο μέσος όρος τουριστών/επισκεπτών ήταν 22%. Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε ότι μέσω του φεστιβάλ προωθείται ο πολιτιστικός τουρισμός, αλλά χρειάζεται να εξελιχθεί, πρέπει να γίνουν και άλλα πράγματα. Επίσης, με το Διεθνές Ινστιτούτου Θεάτρου με τα 86 εθνικά του κέντρα. Να πω εδώ ότι γνωρίζουν την Κύπρο μέσω του Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος, κάτι που ξεκίνησε ο Νίκος Σιαφκάλης, συνέχισε ο Νεόφυτος Νεοφύτου και εδραιώθηκε. Όταν, λοιπόν, αυτές οι 86 χώρες προωθούν το φεστιβάλ στα εθνικά τους θέατρα έχεις αμέσως βρει ένα σημαντικό κανάλι. Να σημειώσω ότι στο φεστιβάλ έχουν συμμετάσχει πάνω από 130 θεατρικά σχήματα, από το 1997 μέχρι το 2018. Συνεργαζόμαστε, επίσης, με άλλα διεθνή φεστιβάλ και άλλους θεατρικούς οργανισμούς, μέσω των πρεσβειών διαφόρων χωρών στην Κύπρου, αλλά και η συμπερίληψη του φεστιβάλ στην πλατφόρμα του ΕFFE (Europe for Festivals, Festivals for Europe) για ακόμη μία διετία (2019-2020), ένα ακόμη βήμα προώθησης και προβολής του φεστιβάλ στο εξωτερικό. Θεωρώ ότι είναι από τα ελάχιστα φεστιβάλ, που έχει κατατάξει την Κύπρο στον διεθνή πολιτιστικό χάρτη.
– Τι νιώθεις ότι μπορεί να δώσει το αρχαίο δράμα στον σύγχρονο θεατή;
–Τα πάντα. Το αρχαίο δράμα έχει οικουμενικότητα, εκπέμπει πολλαπλά μηνύματα, έχει διαχρονικότητα και φέρνω ως παράδειγμα τις «Τρωάδες», που μιλάει για την προσφυγιά και τον πόλεμο. Πρόσφυγες υπήρχαν και το 1184 π.Χ. που λέγεται ότι έπεσε η Τροία, πρόσφυγες υπάρχουν και σήμερα, από τη Συρία, την Παλαιστίνη κ.α. Μην πάμε μακριά και Κύπρο είχαμε πρόσφυγες πριν από 44 χρόνια. Είναι οι ήρωες που άλλοτε είναι άνθρωποι και άλλοτε θεϊκές οντότητες, μπορούμε όμως μέσα από τα λάθη τους να παραδειγματιστούμε. Άλλωστε, γι’ αυτό τα κείμενα αυτά της αρχαίας ελληνικής γραμματείας είναι οικουμενικά. Μην ξεχνάμε ότι και το θέατρο βάσει αυτών των κειμένων φτιάχτηκε.
–Αυτή η οικουμενικότητα των κειμένων, έρχεται και στο φεστιβάλ ως θεσμός, έτσι δεν είναι;
–Ναι. Ξεκίνησε έτσι το φεστιβάλ. Από την πρώτη στιγμή οι διοργανωτές θέλησαν να δοθεί πεδίο καλλιέργειας του αρχαίου ελληνικού δράματος, αλλά την ίδια στιγμή να μελετήσουμε ως Κύπριοι, να δούμε παραστάσεις δράματος, από άλλους πολιτισμούς, αυτή είναι και η μοναδικότητα του φεστιβάλ. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον για παράδειγμα να ακούσουμε τον θρήνο των Τρωάδων από ένα σλοβενικό θέατρο ή να δούμε έναν Ισπανό Ιππόλυτο και άλλα πολλά.
Δόθηκε βήμα σε Κύπριους
–Για τις κυπριακές συμμετοχές τι έχετε να μου πείτε;
–Μέχρι πριν από λίγα χρόνια ο μόνος οργανισμός που μπορούσε να παρουσιάσει μεγάλη παραγωγή αρχαίου ελληνικού δράματος ήταν ο ΘΟΚ. Το φεστιβάλ προσπάθησε και κατάφερε να δώσει βήμα στην κυπριακή θεατρική δημιουργία, παρέχοντας κάθε χρόνο και έχοντας στο πρόγραμμά του δύο παραγωγές. Έδωσε, λοιπόν, τον χώρο σε Κύπριους συντελεστές να πειραματιστούν και να παρουσιάσουν αρχαίο ελληνικό δράμα. Να πούμε ότι το Φεστιβάλ αγοράζει τις παραστάσεις στα τρία θέατρα. Θεωρώ, λοιπόν, πολύ σημαντικό ότι μέσα από το φεστιβάλ δόθηκε αυτό το βήμα. Είναι σημαντικό ότι έδειξαν τη δουλειά τους ώριμοι σκηνοθέτες όπως ο Νίκος Χαραλάμπους, αλλά και νέοι.
–Οι εθελοντές είναι σημαντικό κομμάτι του φεστιβάλ, απ’ ό,τι καταλαβαίνω…
– Είναι παρόντες σε όλο το φεστιβάλ και είναι το πρόσωπό του. Χαίρομαι πάρα πολύ που υπάρχει αυτό το κομμάτι του εθελοντισμού στην Κύπρο.
–Μέσα σε αυτές τις 22 διοργανώσεις, έχεις δει αλλαγές στο επίπεδο των θεατών; Ποιοι έρχονται;
–Να σου δώσω το πιο απλό παράδειγμα. Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κάποιος τι συμβαίνει με το τέλος μιας παράστασης και πόσο καθαρό μένει το θέατρο, όταν φεύγουν οι θεατές. Είναι αλλιώς να έχεις ένα θέατρο γεμάτο μπουκάλια νερού και αλλιώς όταν δεν υπάρχουν και αυτό συμβαίνει πλέον. Επίσης, τα τελευταία χρόνια έχουμε ολοένα και λιγότερους θεατές που πάνε στο πίσω μέρος των κερκίδων για να καπνίσουν. Αυτό, όμως, που χαίρομαι περισσότερο είναι ότι το φεστιβάλ κατάφερε τα τελευταία χρόνια να αγκαλιάσει ένα νέο κοινό, και δεν εννοώ μόνο ηλικιακά. Το αρχαίο ελληνικό δράμα αφορά όλο το κοινό και αυτό είναι αποτέλεσμα στοχευμένων δράσεων. Πλέον το φεστιβάλ έχει πιστούς ακόλουθους, κάτι που φαίνεται στην προπώληση. Ναι, έχουμε δει πολλές θετικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια, στην ηλικία, στην ποιότητα των θεατών –αν μπορώ να την ονομάσω ποιότητα, στις απαιτήσεις που έχουν πια, αλλά και στην αισθητική, και αυτό είναι το σημαντικότερο. Οι παραστάσεις του Φεστιβάλ έχουν αισθητική, είναι υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου.
–Αυτό το κομμάτι του υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου σας φόβισε; Υπό την έννοια ότι μπορεί να θεωρηθείτε ένα φεστιβάλ για λίγους.
–Καθόλου. Αυτό που καταφέραμε είναι να φτιάξουμε ένα ποικιλόμορφο πρόγραμμα για όλους τους θεατές. Μας ενδιαφέρουν όλες οι προσεγγίσεις, όλοι οι θεατές Από τη στιγμή που παρουσιάζεις παραστάσεις υψηλού επιπέδου και οι θεατές θα σε σεβαστούν. Αν θελήσεις να δώσεις χαμηλού επιπέδου δουλειές και οι θεατές σου θα λειτουργήσουν ανάλογα, και κατά τη διάρκεια, αλλά και στο τέλος της παράστασης. Σε κάθε παραγωγή βλέπουμε κάτι διαφορετικό, μοντέρνες παραγωγές, κλασικές παραγωγές, αλλά όλες σέβονται τον κλασικό λόγο, που αυτό είναι πολύ σημαντικό.
–Υπάρχουν σκέψεις για εισαγωγή κάποιας καινοτομίας στο Φεστιβάλ;
– Να πω ότι φέτος υπάρχει κάποια μικρή αύξηση στην τιμή του εισιτηρίου, από δέκα ευρώ πάει δώδεκα και το μειωμένο από πέντε γίνεται έξι. Όμως, την ίδια στιγμή φέτος για πρώτη φορά έχουμε καθιερώσει το ενιαίο εισιτήριο, το Festival Pass, που είναι 45 ευρώ για παρακολούθηση όλων των παραστάσεων. Τώρα για άλλου είδους καινοτομίες, ναι, έχουμε στο μυαλό μας κάποια πράγματα για το 2020, με απόφαση και των τριών διοργανωτών, θα επέλθει περαιτέρω αναβάθμιση του φεστιβάλ, ακόμα όμως συζητάμε και ελπίζω ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο θα έχουμε νεότερα. Υπάρχει χώρος για πολλά πράγματα.
Πρόγραμμα παραστάσεων
Εθνικό Θέατρο Νόβα Γκόριτσα Σλοβενίας, «Τρωάδες» του Ευριπίδη
Σκηνοθεσία: Jaša Koceli
▪ Κυριακή 30 Ιουνίου, Αμφιθέατρο «το σκαλί», Αγλαντζιά
με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
Maltravieso Teatro, La Almena Producciones,
Διεθνές Φεστιβάλ Κλασικού Θεάτρου της Μέριδα, Ισπανία
«Ιππόλυτος» του Ευριπίδη
Σκηνοθεσία: Emilio del Valle
▪ Δευτέρα 8 Ιουλίου, Αρχαίο Ωδείο Πάφου
▪ Τετάρτη 10 Ιουλίου, Αμφιθέατρο «το σκαλί», Αγλαντζιά
με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
Εθνικό Ινστιτούτο Αρχαίου Δράματος - Φεστιβάλ Συρακουσών, Ιταλία
«Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη
Σκηνοθεσία: Tullio Solenghi
▪ Παρασκευή 12 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Κουρίου
▪ Σάββατο 13 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Κουρίου
με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
Belacqua Theatre, Κύπρος, «Βάκχες» του Ευριπίδη
Σκηνοθεσία: Izumi Ashizawa
▪ Πέμπτη 18 Ιουλίου, Αμφιθέατρο «το σκαλί», Αγλαντζιά
▪ Σάββατο 20 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Κουρίου
▪ Δευτέρα 22 Ιουλίου, Αρχαίο Ωδείο Πάφου
με αγγλικούς υπέρτιτλους
Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, «Ιφιγένεια η εν Αυλίδι» του Ευριπίδη
Σκηνοθεσία: Γιάννης Καλαβριανός
▪ Παρασκευή 26 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Κουρίου
▪ Σάββατο 27 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Κουρίου
με αγγλικούς υπέρτιτλους
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
