Kathimerini.gr
ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΧΑΡΜΠΗ
Τα σενάρια και στον χώρο του κινηματογράφου είναι δύο: ή θα καταρρεύσει η αλυσίδα παραγωγής, από τη δημιουργία των ταινιών μέχρι την προβολή τους ή θα επικρατήσει μια πιο αισιόδοξη εκδοχή, που θα περιλαμβάνει καινούργια, ίσως και διαφορετική, ανάπτυξη.
«Ανάπτυξη». Να μια λέξη-κλειδί που η ελληνική κινηματογραφική πραγματικότητα δυσκολεύεται να υιοθετήσει. Οι άνθρωποί της δηλώνουν έτοιμοι. Η πολιτεία; Η «Κ» επικοινώνησε με επτά Ελληνες παραγωγούς συζητώντας μαζί τους –το αποτέλεσμα θυμίζει νοητό στρογγυλό τραπέζι– τα σημερινά δεδομένα και τις προοπτικές. Πόσο τους αναχαιτίζει ο κορωνοϊός και τι σκέφτονται για το μέλλον, το οποίο, όλοι συμφωνούν, δεν θα είναι ποτέ το ίδιο.
Οι Γιούρι Αβέρωφ, Κώστας Κεφάλας, Κωνσταντίνος Κοντοβράκης, Φένια Κοσοβίτσα, Ελένη Κοσσυφίδου, Αμάντα Λιβανού και Πάνος Παπαχατζής σχολιάζουν την ελληνική και διεθνή συνθήκη, οι οποίες «συναντιούνται» σε ένα κοινό χαρακτηριστικό: όλα έχουν «παγώσει». Από φεστιβάλ-ατμομηχανή της παγκόσμιας βιομηχανίας, όπως οι Κάννες που ματαιώνονται, το Eurimages (ευρωπαϊκό ταμείο χρηματοδότησης) μέχρι το Κέντρο Κινηματογράφου και το ΕΚΟΜΕ (Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας).
Ενώσεις σκηνοθετών και παραγωγών επισημαίνουν με επιστολή τους χαρακτηριστική αδράνεια του ΕΚΚ. Ο οργανισμός μοιάζει να έχει, επί της ουσίας, κατεβάσει ρολά. Ούτε καν τα εγκεκριμένα development (ανάπτυξη σεναρίων), πολύ σημαντικό στάδιο γι’ αυτήν την εποχή στασιμότητας, προχωρούν. Οι παραγωγοί τηρούν στάση «αναμονής και εγκαρτέρησης». Πιστεύουν, όμως, πως «όταν τα πράγματα ανοίξουν και πάλι, θα γίνουν όλα γρήγορα, με ήδη έτοιμα πρότζεκτ. Ισως υπάρχει και μεγαλύτερη δίψα για δημιουργία».
Στιγμιότυπο από την «Πολιορκία στην Οδό Λιπέρτη», σε παραγωγή Faliro House και Αργοναύτες.
Δυστοπία
Δεν είναι λίγοι εκείνοι, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, που προβλέπουν για το «μετά κορωνοϊό» σινεμά ένα μέλλον δυστοπικό, ταυτόχρονα όμως και με κάποιο ενδιαφέρον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ιστορία που αφηγείται πρόσφατο κομμάτι του βρετανικού Guardian, αφιερωμένο στον Καζάχο σκηνοθέτη Τιμούρ Μπεκμαμπέτοφ. Ο τελευταίος, ο οποίος έχει σκηνοθετήσει και το αμερικανικό «Wanted» με την Αντζελίνα Τζολί, ολοκληρώνει αυτόν τον καιρό τα γυρίσματα της καινούργιας του ταινίας «V2: Escape from Hell», η οποία έχει για πρωταγωνιστή της έναν πιλότο πολεμικού αεροσκάφους. Με τα κανονικά γυρίσματα να αναστέλλονται λόγω πανδημίας, ο Μπεκμαμπέτοφ έβαλε τον πρωταγωνιστή του σε ένα τεχνητό κόκπιτ, τριγυρισμένο από πελώριες οθόνες LED, στις οποίες έπαιζε ζωντανά ένα παιχνίδι αερομαχιών με κανονικούς gamers. Ο ίδιος κατηύθυνε τη δράση και το γύρισμα, που γινόταν με το μίνιμουμ συνεργείο, από το σπίτι του στο Καζαχστάν, 1.200 χλμ. μακριά. Η εταιρεία Bazelevs του Μπεκμαμπέτοφ είναι επίσης δημιουργός του Screenlife, μιας πρωτοπόρου εφαρμογής που επιτρέπει το στήσιμο ενός εικονικού σετ, με τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς να βρίσκονται σε άλλες τοποθεσίες από εκείνες στις οποίες υποτίθεται πως γυρίζουν. «Το σινεμά είναι πολύ ομαδικό, παρεΐστικο, οικογενειακό, για να γίνει εξ αποστάσεως. Ολο αυτό μου φαίνεται σαν τρομακτικό σενάριο επιστημονικής φαντασίας», μου λέει η Φένια Κοσοβίτσα, όταν της αναφέρω τις συγκεκριμένες προοπτικές.
Ντόμινο μεγάλων αλλαγών
Ο Κωνσταντίνος Κοντοβράκης (που μαζί με τον Γιώργο Καρναβά έχουν τη Heretic και πριν από δύο χρόνια τιμήθηκαν με το Eurimages Co-Production Award), είχε ξεκινήσει την παραγωγή τριών, ξένων, ταινιών με προγραμματισμένα γυρίσματα Απρίλιο και Μάιο. Η Αμάντα Λιβανού της Neda Film (η εταιρεία της) και συνιδρύτρια του Παιδικού και Εφηβικού Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας, είχε ημερομηνία έναρξης γυρισμάτων για το «Broadway» του Χρήστου Μασσαλά, ελληνο-γαλλο-ρουμανική συμπαραγωγή, την 20ή Μαρτίου. «Εχουμε το προσόν ότι είμαστε πολύ καλά προετοιμασμένοι, ώστε μόλις αρθούν τα μέτρα θα μπορέσουμε να ξεκινήσουμε», λέει. Και ετοιμάζεται για την πρώτη οnline πρεμιέρα ελληνικής ταινίας: οι «Ορνιθες ή πώς να γίνεις πουλί» του Μπάμπη Μακρίδη (από τη Στέγη Γραμμάτων), εμπνευσμένη από την παράσταση του Νίκου Καραθάνου, θα προβληθεί μέσα στο πρώτο 15νθήμερο του Απριλίου από το κανάλι της Στέγης.
H ταινία «Pari» από τη Heretic.
Η Ελένη Κοσσυφίδου της Blackbird πρόλαβε να τελειώσει στις 8 Φλεβάρη την ταινία/project του Γιώργου Λάνθιμου (παραγγελία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του οργανισμού ΝΕΟΝ) με την Εμα Στόουν και τον Νταμιέν Μπονάρ, που γυρίστηκε στην Τήνο. «Πρόκειται για την απόλυτη ανατροπή», σχολιάζει για την εποχή του κορωνοϊού στο σινεμά. «Χάνεται το momentum για ολόκληρη την Ευρώπη. Κάποιος που θα ήθελε να φύγει από την Αγγλία για να πάει στην Κροατία για μια παραγωγή, απλώς είναι αδύνατον να το κάνει και ούτε ξέρει πότε θα μπορέσει». Σε αναμονή και η κ. Κοσσυφίδου για τη χρηματοδότηση της καινούργιας ταινίας του Πάνου Κούτρα. «Οι ταινίες θα γίνουν, είναι δεδομένο γιατί η ζημιά από τη μη ολοκλήρωση είναι πολύ μεγαλύτερη από την αναμονή», λέει ο κ. Κοντοβράκης.
Τι συμβαίνει, όμως, στην παγκόσμια αγορά με την αναβολή των διεθνών Φεστιβάλ; Ντόμινο αλλαγών. «Θα μπορέσει η virtual διοργάνωση των κινηματογραφικών αγορών να τροφοδοτήσει οικονομικά το κινηματογραφικό σύστημα;», αναρωτιέται. «Οι εκατοντάδες συμμετοχές στα Φεστιβάλ, τα deals που κλείνονται, οι αίθουσες που δεν θα ανοίξουν άρα και οι διανομείς τι ταινίες θα αγοράσουν και πού θα τις προβάλλουν, ο ζωτικός χώρος που το σύστημα έχει κατασκευάσει, δεν μπορεί να λειτουργήσει παρά μόνο εικονικά. Αυτή η αρρυθμία –αν όχι ανακοπή– θα οδηγήσει επαγγελματίες σε ανεργία και εταιρείες στην καταστροφή. Τα Φεστιβάλ είναι βασικοί τροφοδότες της μεγάλης αγοράς».
Σε αυτή τη στάση «αναμονής και εγκαρτέρησης», όπως τη χαρακτηρίζει, οι σκέψεις για το μέλλον είναι πρόωρες. «Μόνο το animation δεν θίγεται σε αυτή τη συνθήκη. Κι αν τα γυρίσματα γίνονται σε στούντιο, σε συνθήκες καραντίνας, αυτομάτως διαμορφώνεται ένα συγκεκριμένο είδος ταινιών που προϋποθέτει πολύ αυξημένο κόστος άρα και εταιρείες παραγωγής με ανάλογες οικονομικές δυνατότητες», καταλήγει.
Η Αμάντα Λιβανού επαυξάνει: «Η ζωή μας δεν θα είναι η ίδια, άρα πώς θα είναι η δουλειά μας; Θα έρθουν 100 κομπάρσοι, για παράδειγμα, να κάνουν γύρισμα σε ανοιχτό χώρο; Πότε θα επιστρέψει η “συνύπαρξη” απαραίτητη προϋπόθεση για το γύρισμα;». Και διευρύνει τη σκέψη της: «Αποκλείεται να ανοίξουμε μια μέρα την πόρτα και να συνεχιστεί η ζωή μας από εκεί που την αφήσαμε. Κάτι θα έχει αλλάξει. Πρώτα απ’ όλα, ελπίζω και νομίζω, εμείς. Να έχουμε συνειδητοποιήσει ότι όλοι μαζί χανόμαστε ή σωζόμαστε».
Η Ελένη Κοσσυφίδου συμπληρώνει με ένα καίριο, πρακτικό, ερώτημα: «Τι σημαίνει ψηφιακός πολιτισμός, που όλοι αναμασάμε, και πώς μπορεί να υπάρξει χωρίς ενίσχυση από την πολιτεία; Η συμβολή του κινηματογράφου στην ανάπτυξη είναι αναγνωρισμένη κυρίως στη θεωρία. Για παράδειγμα, θα πρέπει να προχωρήσει η επενδυτική τράπεζα για να καλύψει το πρόβλημα ρευστότητας των παραγωγών που θα γίνουν».
Μ.Κ.
Σκηνή από την ταινία «Brodway» της Neda Film.
«Εμείς δουλεύουμε. Οι φορείς;»
Η Φένια Κοσοβίτσα της Blonde, όπως και πολλοί συνάδελφοί της, ήταν εν μέσω γυρισμάτων όταν η πανδημία χτύπησε την πόρτα (και) του σινεμά. «Ημασταν στη 16η μέρα γυρισμάτων για τον δεύτερο κύκλο του “Ετερος Εγώ” και πλέον τα πάντα έχουν “παγώσει”. Τα επόμενα πρότζεκτ αναβλήθηκαν επ’ αόριστον και πολλοί εργαζόμενοι του κινηματογράφου έμειναν στον αέρα», μας λέει χαρακτηριστικά εκείνη. Ολοι οι συνάδελφοί της, με τους οποίους επικοινωνήσαμε επαναλαμβάνουν τα ίδια: πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα για τη στήριξη της παραγωγής και των εργαζομένων, διαφορετικά θα αντιμετωπίσουμε την καταστροφή.
Εκτός των γυρισμάτων, πάντως, άλλες δραστηριότητες, όπως η συγγραφή σεναρίων, η προετοιμασία της παραγωγής, το μοντάζ κ.ο.κ. συνεχίζονται· στην περίπτωση μάλιστα του ντοκιμαντέρ και σε αρκετά φυσιολογικούς ρυθμούς. «Στα δικά μας πρότζεκτ, που συχνά διαρκούν χρόνια, το γύρισμα είναι ένα σχετικά περιορισμένο κομμάτι. Οι αρχειακές έρευνες, η εξασφάλιση δικαιωμάτων, κάποια post production κ.ά. τρέχουν κανονικά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό με το οποίο έχουμε άμεση συνεργασία. Το κρίσιμο είναι να συνεχίσουν να δουλεύουν και οι φορείς στους οποίους βασιζόμαστε (κρατικά όργανα, χρηματοδότες κ.τ.λ.), ώστε να μπορούμε κι εμείς να είμαστε συνεπείς στις προθεσμίες μας», επισημαίνει ο Γιούρι Αβέρωφ της Anemon, παραγωγής της οποίας ήταν και το «Οταν ο Βάγκνερ συνάντησε τις Ντομάτες», επίσημη πρόταση της Ελλάδας για τα περασμένα Οσκαρ.
Αυτή η σημασία της εργασίας των φορέων θίγεται και από άλλους: «Πρέπει το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου να λειτουργεί, έστω και εξ αποστάσεως. Επί της ουσίας, μετά την ανακοίνωση της προηγούμενης εβδομάδας του προέδρου κ. Λουκάκου, δεν υπάρχει αποτελεσματική λειτουργία.
Επίσης, η υπουργός Πολιτισμού δεν έχει υπογράψει ακόμα το ΦΕΚ, ώστε να διοριστεί επίσημα ο νέος διευθυντής του Κέντρου (σ.σ. έχει επιλεγεί ήδη από το Δ.Σ.) και να προχωρήσουν κάποιες διαδικασίες. Ολα αυτά μπορούν να γίνουν και υπό τις παρούσες συνθήκες», σημειώνει ο Πάνος Παπαχατζής, πρόεδρος του ΣΑΠΟΕ και παραγωγός της εταιρείας «Αργοναύτες».
Η τελευταία παρουσίασε πρόσφατα την «Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς» του Γιάννη Οικονομίδη, με μεγάλη επιτυχία, που διακόπηκε όμως από το κλείσιμο των αιθουσών. Τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους διανομείς, η επόμενη μέρα φαντάζει δύσκολη, αλλά όχι και δίχως ευκαιρίες. «Γενικώς η αβεβαιότητα είναι μεγάλη, επιπλέον διότι τα πάντα είναι σε άμεση συνάρτηση και με το τι γίνεται στο εξωτερικό. Αν, πάντως, υποθέσουμε πως η κατάσταση εδώ εξομαλύνεται πιο γρήγορα, είναι θεωρώ υποχρέωση –και ευκαιρία– να στηρίξουμε περισσότερο την αμιγώς ελληνική παραγωγή», λέει η κ. Κοσοβίτσα.
Ο Κώστας Κεφάλας από την πλευρά του, επικεφαλής παραγωγός της Faliro House («Αστακός», «Suntan»), προσεγγίζει μια άλλη διάσταση του θέματος: «Αν θέλουμε να δώσουμε μια αισιόδοξη νότα, μπορούμε να πούμε ότι, λογικά, όταν τα πράγματα ανοίξουν και πάλι, θα γίνουν όλα γρήγορα, με ήδη έτοιμα πρότζεκτ που επεξεργαζόμαστε τώρα, ίσως υπάρχει και μεγαλύτερη δίψα για δημιουργία. Από την άλλη, όσον αφορά τις συμπαραγωγές, θα κληθούμε να κερδίσουμε το στοίχημα του “ασφαλέστερου προφίλ”, αν δηλαδή η χώρα μας καταφέρει να προσελκύσει τους ξένους παραγωγούς σε μια αγορά που πιθανώς να αναδιαταχθεί υπό άλλους όρους. Ισχύει βέβαια και το αντίστροφο· το ποιους δηλαδή εμείς θα δεχόμαστε, αυτές οι δουλειές μοιάζουν άλλωστε με τανγκό...».
ΑΙΜ.Χ
