Του Απόστολου Κουρουπάκη
O Μιχάλης Καλοπαίδης και Αλεξία Roider με βάση τους την Κύπρο και την εταιρία Zedem Media και με όχημα έναν αμφορέα έφτασαν ώς τη Βοστώνη των Ηνωμένων Πολιτειών! Η κυπριακή εταιρεία Zedem Media δημιούργησε ένα animation διάρκειας 4.5 λεπτών, που ουσιαστικά είναι μια ταινία μικρού μήκους. Το Museum of Fine Arts της Βοστώνης είδε τη δουλειά της Zedem στη σελίδα του TED Education στην Αμερική και ξεκίνησαν μαζί ένα δημιουργικό ταξίδι, που θα ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο, οπότε και θα γίνει η επίσημη προβολή της ταινίας που θα αποτελεί μόνιμο μέρος της έκθεσης των αρχαιοελληνικών αμφορέων του Μουσείου στη Βοστώνη.
Από την Κύπρο στη Βοστώνη, με όχημα έναν αμφορέα του Ανδοκίδη... πόσο δύσκολος ήταν αυτός ο δρόμος; ρωτώ την Αλεξία και τον Μιχάλη, οι οποίοι μου απαντούν πως ο δρόμος ήταν σίγουρα μακρύς, απαιτητικός και συναρπαστικός! Οχι απαραίτητα δύσκολος, ήταν γι’ αυτούς ένα δημιουργικό ταξίδι! Η Zedem Media, όπως μου λένε οι δύο δημιουργοί προσεγγίστηκαν από το Museum of Fine Arts της Βοστώνης, όταν το ίδρυμα είδε τη δουλειά τους στη σελίδα του TED Education στην Αμερική με τους οποίους διατηρούν στενή συνεργασία εδώ και αρκετά χρόνια. «Μέχρι στιγμής δημιουργήσαμε γύρω στα 30 εκπαιδευτικά animations για το TED, ο οποίος είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός του οποίου οι εκπαιδευτικές ταινίες έχουν εκατομμύρια views. Έτσι μας ανακάλυψαν και μας προσέγγισαν. Φυσικά αυτό ήταν μόνο η αρχή. Δεν ήταν τόσο απλό να μας δοθεί η δουλειά. Μας κάλεσαν να κάνουμε διαδικτυακή συνάντηση με όλη την ομάδα του μουσείου, κατά την οποία συζητήσαμε τον τρόπο προσέγγισης, το δημιουργικό και την τεχνική που προτείναμε να ακολουθήσουμε. Αυτή η συνάντηση ήταν καθοριστική». Η Zedem Media έχει δημιουργήσει και άλλα animation εκπαιδευτικού χαρακτήρα τα τελευταία 12 χρόνια, και έχουν συνεργαστεί με πολλούς άλλους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, στην Κύπρο και στο εξωτερικό, όπως το TED, το School of Life, το Birdlife, το EndFGM και τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, καθώς επίσης και για startups που ασχολούνται με περιβαλλοντικά θέματα, νέες τεχνολογίες και πολλά άλλα. «Γενικά μας ενδιαφέρει πολύ συνεργαζόμαστε με οργανισμούς που επιδιώκουν στο να έχουν έναν θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία και που μπορούν να κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο».
Αλεξία Roider
4,5 λεπτά ιστορίας
Η Zedem media δημιούργησε ένα animation διάρκειας 4,5 λεπτών που όπως μου εξηγούν είναι ουσιαστικά μια ταινία μικρού μήκους. Η ιστορία διαδραματίζεται στην αρχαία Αθήνα, στον Κεραμεικό, όπου διέμεναν και εργάζονταν τότε οι γνωστοί Έλληνες κεραμίστες. Ανάμεσά τους και ο Ανδοκίδης. «Με το πρώτο φως της ημέρας ο Ανδοκίδης φτάνει στο εργαστήριό του, με φόντο την Ακρόπολη και ξεκινάει δουλειά. Οι αμφορείς που σχεδιάζει και δημιουργεί έχουν τεράστια ζήτηση. Ο νεαρός βοηθός του, ο μαθητευόμενος Σάιμον, είναι στο πλευρό του, πρόθυμος να μάθει την τέχνη και να βοηθάει παντού! Είναι μια συνηθισμένη μέρα, μέχρι που κάτι συμβαίνει, το οποίο θα αλλάξει τα πάντα. Μια καθημερινή στιγμή που αποτελεί μια αποκάλυψη για τον Ανδοκίδη, ο οποίος εμπνέεται να ακολουθήσει μια εντελώς αντίθετη τεχνική από την καθιερωμένη… Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία του πρώτου αμφορέα με κόκκινες φιγούρες σε μαύρο φόντο. Οι αμφορείς αυτοί ήταν εξαίρετα έργα τέχνης, τα οποία έγιναν περιζήτητα σε όλο τον αρχαιοελληνικό κόσμο. Ο συγκεκριμένος αμφορέας που πρωταγωνιστεί στην ταινία μας, ο οποίος παρουσιάζει την τεχνική με τις μαύρες φιγούρες στη μία πλευρά και τη νέα τεχνική με τις κόκκινες φιγούρες στην άλλη, είναι πολύ σπάνιος και αποτελεί ένα από τα λιγοστά βάζα που διασώζονται ανά το παγκόσμιο, ένα από τα οποία βρίσκεται στο MFA Boston. Ο συγκεκριμένος αμφορέας αποτελεί και τον βασικό λόγο δημιουργίας της ταινίας». Για το πόσο ιντρίγκαρε τους δύο δημιουργούς η ανακάλυψη του Ανδοκίδη... ώστε να αναδείξουν τον «συνάδελφό» τους δημιουργό περισσότερο μού λένε: «Ανακαλύψαμε τον Ανδοκίδη, του δώσαμε εικόνα και μορφή. Του δώσαμε χαρακτήρα, φωνή και κίνηση. Είναι πολύ συναρπαστικό να ζωντανεύεις μια τέτοια προσωπικότητα. Όπως επίσης και το να δημιουργείς το περιβάλλον του και τους χαρακτήρες που τον πλαισιώνουν. Γενικά νομίζω όλοι αγαπήσαμε τον Ανδοκίδη, ειδικά οι animators που εδώ και μήνες επιμελούνται την κάθε του κίνηση, το κάθε του βλέμμα. Θα είμαστε όλοι πολύ χαρούμενοι και συγκινημένοι, όταν ολοκληρωθεί η ταινία και προβληθεί στα εγκαίνια της αίθουσας του μουσείου, δίπλα από τον αμφορέα του Ανδοκίδη».
Δυσκολίες και προκλήσεις
Η συνεργασία με ένα οργανισμό όπως το μουσείο της Βοστώνης ενέχει από μόνη της μια τεράστια ευθύνη... τονίζουν η Αλεξία και ο Μιχάλης: «Κατ’ αρχήν, οφείλεις ειδικά σε αυτή τη περίπτωση, όλες οι πληροφορίες που παρουσιάζεις, το λεκτικό κείμενο, η αφήγηση, τα σχέδια, η αναπαράσταση των αγγείων και η όλη διαδικασία παραγωγής τους να είναι ακριβής και σωστή. Από την άλλη, έπρεπε να βρεθεί κι ένας δημιουργικός τρόπος να μεταφέρουμε στον θεατή όλες αυτές τις πληροφορίες έτσι ώστε η ταινία να είναι ενδιαφέρουσα και διασκεδαστική, όχι απλώς επιμορφωτική και να προσελκύσει με αυτό τον τρόπο κοινό όλων των ηλικιών. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση για μας. Αν καταφέρουμε μέσα από την ταινία να κάνουμε το κοινό και τους επισκέπτες του μουσείου να γνωρίσουν τον Ανδοκίδη, να εκτιμήσουν την τεχνική του και να θαυμάσουν αυτά τα υπέροχα έργα τέχνης, τότε έχουμε πετύχει τον στόχο μας». Για τη δημιουργία του animation οι σκηνοθέτες τον τελευταίο χρόνο έχουν μια πολύ συνεργασία με τους ανθρώπους του μουσείου σε όλα τα στάδια παραγωγής της ταινίας: «Έχουμε κάνει πάρα πολλές διαδικτυακές συναντήσεις στις οποίες συμμετείχαν μέχρι και οκτώ άτομα από το μουσείο και κατά τις οποίες πάρθηκαν αποφάσεις για την ιστορία, τους χαρακτήρες, το περιεχόμενο της αφήγησης και το πιο σημαντικό, την οπτική αναπαράσταση δημιουργίας των αμφορέων» και συμπληρώνουν: «Η αλήθεια είναι ότι παρόλο που ως Κύπριοι έχουμε πολύ στενές σχέσεις με τον ελληνικό χώρο, διδασκόμαστε την ελληνική ιστορία, έχουμε επισκεφθεί μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα, δεν είχαμε ιδέα πώς οι αρχαίοι κεραμίστες δημιούργησαν αυτά τα έργα τέχνης. Δεν γνωρίζαμε τις λεπτομέρειες στην τεχνική τους, τις πρώτες ύλες και τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν, ή το ότι πετύχαιναν διαφορετικά χρώματα στα αγγεία με το να ελέγχουν τον καπνό και τη θερμοκρασία μέσα στο καμίνι, στον φούρνο, που ψήνονται τα κεραμικά. Οι ειδικοί στο μουσείο μάς εξήγησαν τα πάντα με κάθε λεπτομέρεια, μιλώντας με μεγάλη αγάπη και θαυμασμό για τους αμφορείς αυτούς και τους σπουδαίους Αθηναίους κεραμίστες. Για εμάς ήταν μια συναρπαστική εμπειρία! Επίσης πολύ σημαντικό είναι το ότι αναπτύχθηκε με την ομάδα της Βοστώνης μια σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού. Μας δόθηκε δημιουργική ελευθερία, κάτι πολύ βασικό, το οποίο επηρεάζει πάντα πολύ θετικά το αποτέλεσμα της δουλειάς».
Ταινία έργο τέχνης
Για το πώς δούλεψαν το δημιουργικό κομμάτι, ο Μιχάλης και η Αλεξία λένε ότι κατ’ αρχάς η ιδέα και το σενάριο δουλεύτηκαν αρκετές εβδομάδες μέχρι να κλειδώσει. «Δοκιμάσαμε διαφορετικούς τρόπους αφήγησης, αλλάζαμε τα κείμενα και τους διαλόγους μέχρι να βεβαιωθούμε ότι “δουλεύει”. Παράλληλα πειραματιστήκαμε με τον σχεδιασμό, την αισθητική, τα χρώματα, τη δημιουργία των χαρακτήρων μέχρι να καταλήξουμε στους συγκεκριμένους και στην ιστορίας τους». Όταν ολοκληρώθηκε η προπαραγωγή και ο σχεδιασμός, ξεκίνησε το animation. Αυτό το στάδιο της παραγωγής αποτελεί και το δυσκολότερο και το πιο χρονοβόρο μέρος της δουλειάς τους σημειώνουν οι δημιουργοί, ειδικά σε αυτή την ταινία, την όποια αποφάσισαν να κάνουν εξ ολοκλήρου στο χέρι με την παραδοσιακή τεχνική του frame-by-frame animation. «Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι όλα γίνονται στο χέρι. 12 σχέδια για κάθε δευτερόλεπτο. Αυτή η επίπονη διαδικασία που διαρκεί περισσότερο από 6 μήνες για μια ταινία των τεσσάρων λεπτών, αποτελεί από μόνη της ένα έργο τέχνης. Οι χαρακτήρες ζωντανεύουν με αυτή την τεχνική και αποκτούν μια πλαστικότητα και εκφραστικότητα που δεν μπορεί να συγκριθεί με το ψηφιακό animation. Γενικά όλο το δημιουργικό είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής δουλειάς της ομάδας μας και της στενής μας συνεργασίας με την ομάδα του μουσείου της Βοστώνης.
Ο κόσμος είναι μικρός
Μιχάλης Καλοπαίδης
Φαίνεται ότι η μικρή Κύπρος μπορεί να κάνει μεγάλα πράγματα... μάλλον έξω μας εμπιστεύονται καλύτερα; ρωτώ τους δύο σκηνοθέτες: «Ο κόσμος στις μέρες μας είναι πολύ μικρός. Το διαδίκτυο έχει αλλάξει τα πάντα στον τρόπο που εργαζόμαστε. Δεν είμαστε πλέον αναγκασμένοι να λειτουργούμε αποκλειστικά εντός συνόρων. Αν είσαι καλός σε αυτό που κάνεις, υπάρχουν πολλές επαγγελματικές ευκαιρίες και δυνατότητες να συνεργαστείς σε διεθνές επίπεδο. Φυσικά, ο ανταγωνισμός στη διεθνή αγορά είναι τεράστιος. Δεν θεωρούμε ότι μας εμπιστεύονται καλύτερα στο εξωτερικό ή λιγότερο στην Κύπρο. Για να σε εμπιστευτεί κάποιος είτε εντός της χώρας είτε εκτός συνόρων πρέπει να έχεις αποδείξει ότι μπορείς να παράγεις έργο και να ανταποκρίνεσαι στις απαιτήσεις της δουλειάς. Η πρόκληση σε τοπικό επίπεδο είναι το μικρό μέγεθος της Κυπριακής αγοράς, άρα και οι ανάγκες για δημιουργία εξειδικευμένων ταινιών animation είναι σαφώς περιορισμένες, όπως είναι επίσης και ο προϋπολογισμός που είναι διαθέσιμος για την παραγωγή αυτών των ταινιών. Η Zedem Media δεν θα ήταν βιώσιμη αν στηριζόταν αποκλειστικά στην εγχώρια αγορά, άρα είμαστε αναγκασμένοι να κοιτάζουμε συνέχεια προς τα έξω. Όσο για το αν μπορεί ένα παρόμοιο πρότζεκτ να υιοθετηθεί και από μουσεία της Κύπρου και της Ελλάδας μού λένε ότι σίγουρα θα μπορούσε. «Πιστεύουμε ότι τα μουσεία οφείλουν να βρουν διαδραστικούς τρόπους και άλλα μέσα για να προσελκύσουν το κοινό, να επικοινωνήσουν με το κόσμο και να κάνουν τους νέους επισκέπτες και ειδικά τα παιδιά να γνωρίσουν και να αγαπήσουν την τέχνη και την ιστορία. Η επίσκεψη σε ένα μουσείο πρέπει να είναι μια εμπειρία, να είναι κάτι πιο βιωματικό και όχι μια απλή περιδιάβαση σε έναν χώρο με εκθέματα».
