Του Απόστολου Κουρουπάκη
Το Θέατρο Versus ανεβάζει το έργο του Ροζέ Βιτράκ «Βίκτωρ ή Τα Παιδιά στην Εξουσία», σε σκηνοθεσία Μηνά Τίγκιλη. Το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά το 1929 στο Παρίσι και ο συγγραφέας έβαλε φωτιά στα θεμέλια του αστικού θεάτρου.
Ο Βίκτωρ της παράστασης, ο Μάριος Ιωάννου, του έργου του Ροζέ Βιτράκ «Βίκτωρ ή Τα Παιδιά στην Εξουσία», παίρνει μια βαθιά ανάσα και σκιαγραφεί τον χαρακτήρα που υποδύεται. Είναι βράδυ και ο ταλαντούχος ηθοποιός νιώθει αυτή την ήρεμη ησυχία και ιδού ο ρόλος του. Ας ακούσουμε τον Μάριο:
«Είμαστε πίσω από τη σκηνή. Ο ήχος του πρώτου τραγουδιού μπαίνει. Γαλλικό κομμάτι από τη δεκαετία του πενήντα. Χαριτωμένο και τσαχπίνικο. Παίρνω θέση. Φοράω βερμούδα και πουκάμισο και παπιγιόν και άσπρη πούδρα. Η Μαρία κάνει τη Λιλή. Τελευταίος ασπασμός και παίρνουμε θέσεις. Ανάβουν τα φώτα και λέω ως εννιάχρονος Βίκτωρ με πικρό ενθουσιασμό «Κι ευλογημένος ο καρπός της λαγνείας σου». Το νήμα της ιστορίας ξετυλίγεται. Το σώμα και η φωνή μου αναθυμάται παιδική ηλικία και παίζει και γελάει και πειράζει και συνδιαλέγεται με ζωηράδα με τα μάτια της καμαριέρας που ετοιμάζει το δείπνο για το πάρτι των γενεθλίων μου. Η σαλοτραπεζαρία έτοιμη και ως Βίκτωρ σπάζω εξεπίτηδες το πολύτιμο βάζο της οικογένειας Πωμέλ της οποίας είμαι «η τρυφερή παραφυάδα» κάνοντας αρχή στη μοιραία μου επανάσταση. Εκεί ακριβώς ξεκινάει η αντίστροφη μέτρηση. Σιγά-σιγά τη σκηνή κατακλύζουν η κολλητή μου η Εσθήρ και οικογένειές μας. Οι Πωμέλ και οι Μανιώ που έχουν κοινωνικές σχέσεις. Ο κύριος Πωμέλ, πατέρας μου και η κυρία Μανιώ, μητέρα της Εσθήρ, έχουν ερωτικές σχέσεις. Εγώ και η Εσθήρ είμαστε αδέρφια. Αποφασίζω να αποκαλύψω όσα νοσηρά συμβαίνουν. Η νύχτα προχωρά. Το σώμα του εννιάχρονου που υπηρετώ δίνει σιγά σιγά θέση σε έναν επαναστάτη που αποκαλύπτει τη δυσωδία. Η γνώση του κόσμου και η αδιέξοδη θλίψη μου φέρνουν τον θάνατο σε μένα και στην οικογένειά μου. Το κοινό άλλοτε με γέλιο άλλοτε με θλίψη μαζί μας στο ταξίδι. Όλα οδηγούν σε υψηλό πυρετό. Το σώμα και το πνεύμα μου σε παράκρουση. Οι τελευταίες φράσεις μου ως Βίκτωρ «Τα υπόλοιπα τα ξέχασα» και τέλος. Ακόμα μια πρόβα θανάτου. Τα φώτα σβήνουν. Χειροκρότημα και μετά σιωπή. Μια σιωπή πολύτιμη που κάθε βράδυ φωτίζει κάτι άλλο βαθύ και ανομολόγητο. Σ’ αγαπώ Βίκτωρ!»
Η παράσταση
Το «Βίκτωρ ή Τα Παιδιά στην Εξουσία» είναι ένα από τα λίγα έργα που εκπροσωπούν το κίνημα του σουρεαλισμού στο θέατρο και προάγγελος του θεάτρου του παραλόγου (ένα αναρχικό σκηνικό ποίημα που ακροβατεί μεταξύ καγχασμού, ειρωνείας και γκροτέσκ υπερβολής) εκμεταλλεύεται τη φόρμα του αστικού δράματος, καθώς είναι γραμμένο ως έργο «σαλονιού», για να το υπονομεύσει και, παράλληλα, να στηλιτεύσει την υποκρισία και τη σήψη που κρύβεται πίσω από την έξωθεν καλή μαρτυρία κάθε «αγίας» αστικής οικογένειας.
Η ανακάλυψη του Βίκτωρ, την ημέρα των ένατων γενεθλίων του, πως ο πατέρας του διατηρεί εξωσυζυγική σχέση με τη μητέρα της φίλης του Εσθήρ, η οποία αποδεικνύεται τελικώς αδελφή του, είναι το όχημα για να γκρεμιστεί με εκκωφαντικό τρόπο η πλήρης υποκρισίας ζωή των δύο οικογενειών.
Δομημένο γύρω από το συγγραφικό εύρημα που θέλει τον εννιάχρονο Βίκτωρ να διαθέτει αφύσικη ανάπτυξη ενήλικου άνδρα, το έργο μαρτυρά εξ αρχής τις προθέσεις του. Ο Βιτράκ απολύτως εσκεμμένα, πιστός στις αρχές του σουρεαλισμού, δεν γράφει ένα δράμα, και ας μεταχειρίζεται απολύτως δραματικά γεγονότα, κι ας κλείνει τη διαδρομή από την άγνοια στη γνώση με έναν θάνατο και μια αυτοκτονία.
Κάνοντας χρήση βασικών εικονοκλαστικών εργαλείων από αυτά που χαρακτηρίζουν το σουρεαλιστικό κίνημα, τουτέστιν την αποσύνδεση της γλώσσας από τα νοήματά της, την υπερβολική χρήση λεκτικών κλισέ και αυτοσχεδιασμών, την ακατάσχετη αθυροστομία και σκατολογία, τη διαρκή υπονόμευση του λόγου και της λογικής, τον σχεδιασμό τυποποιημένων χαρακτήρων, την κατάλυση της δομημένης πλοκής, ο Βιτράκ έχει συνθέσει ένα αναρχικό σκηνικό ποίημα που ακροβατεί μεταξύ καγχασμού, ειρωνείας και γκροτέσκ υπερβολής. Ακόμη και το φινάλε είναι ενδεικτικό της υπονομευτικής του διάθεσης, όταν η καμαριέρα θα απευθυνθεί στους θεατές, κλείνοντάς τους το μάτι: «μα… αυτό είναι δράμα!».
Ο Βικτόρ, είναι ένα «παρά φύσιν έξυπνο», υπερανεπτυγμένο εννιάχρονο αγόρι που καταλαβαίνει τα πάντα, αλλά δεν έχει προλάβει ακόμα να ζήσει τίποτα. Την ημέρα των γενεθλίων του, αυτό το μέχρι τότε, παιδί-υπόδειγμα με την προδιαγεγραμμένη «καριέρα μοναχογιού» της αστικής τάξης, αποφασίζει να «τινάξει το σπίτι του στον αέρα».
Συντελεστές:
Μετάφραση: Παύλος Μάτεσις, Σκηνοθεσία (και Μουσική επιμέλεια): Μηνάς Τίγκιλης, Σκηνικός Χώρος/ Κοστούμια: Θέλμα Κασουλίδου, Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης, Ηθοποιοί: Μάριος Ιωάννου (Βίκτωρ), Παντελίτσα Μαυρογιάννη (Εσθήρ), Μανώλης Μιχαηλίδης (Κάρολος Πωμέλ), Ελεάνα Παπαδοπούλου (Αιμιλία Πωμέλ), Μαρία Φιλίππου (Λίλη Καμαριέρα), Ζήκος Λουκάς(Αντουάν Μανιώ), Δανάη Χρήστου (Θηρεσία), Γιάννος Αντωνίου (Λονσεγκύρ), Μέλπω Κολόμβου (Κυρία Ίντα).
Θέατρο Ένα, Λεμεσός, κάθε Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο 8:30 μ.μ. και Κυριακή 7:00 μ.μ. μέχρι αρχές Μαΐου. Επικοινωνία τηλέφωνο 99395970.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
