Kathimerini.gr
ΤΗΣ ΓΙΩΤΑΣ ΣΥΚΚΑ
Η παρουσία του Βασίλη Παπαβασιλείου αυτό το καλοκαίρι είναι διπλή. Από τη μία σκηνοθετεί τη δράση «Αθηναίων Πολιτεία» του Εθνικού Θεάτρου μιλώντας μας για τη δημοκρατία και από την άλλη προτείνει ένα περίπατο στην Επίδαυρο, μιλώντας μας για το θέατρο. Η παράσταση θα ταξιδέψει σε πολλούς αρχαιολογικούς χώρους μέχρι τον Σεπτέμβριο, ενώ ο περίπατος που διαρκεί από τις 27 Ιουλίου έως τις 3 Αυγούστου, είναι μία διαδρομή μέσα στα μονοπάτια, τους πορτοκαλεώνες και τη φύση του αργολικού τοπίου.
Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή. Το «Αθηναίων Πολιτεία» (εντάσσεται στις εκδηλώσεις «Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός»), είναι παραστάσεις διάρκειας 45 λεπτών, αφηγήσεις κειμένων της αρχαίας ιστοριογραφίας (Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Αριστοτέλης, Πλούταρχος, Διογένης Λαέρτιος, κ.ά.) σε μετάφραση και διασκευή του Γιάννη Λιγνάδη και ιστορική τεκμηρίωση- επιμέλεια της Ανδρονίκης Μακρή. «Η παράσταση καταγράφει την κορύφωση του στοιχήματος της αθηναϊκής Δημοκρατίας», λέει στην «Κ» ο σκηνοθέτης Βασίλης Παπαβασιλείου. Ενα οδοιπορικό της Δημοκρατίας που συναντά με ένα τρόπο το παρόν.
«Βλέπει κανείς το στοιχείο της συγκροτησιακής βίας η οποία χαρακτηρίζει και τη νεότερη Ελλάδα και μας. Ο 8ος, 7ος και 6ος αι. π.Χ, σημαίνει για την Αθήνα: Θησέας, Κυλώνειο Αγος, Αλκμεωνίδες, Πεισιστρατίδες, Αρμόδιος και Αριστογείτων που σκοτώνουν τον γιο του Πεισίστρατου, μιλάμε για πολύ αίμα μέχρι να φτάσουμε στον 5ο αι. π.Χ.. Το δικό μας θέαμα κλείνει με τη νομοθεσία του Σόλωνος. Είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι που δείχνει πόσο δύσκολο και εύθραυστο στοίχημα ήταν και παραμένει η πορεία προς τη Δημοκρατία».
Ο «Περίπατος» είναι μια περιήγηση στα λιβάδια του θεάτρου. Και τα θέματα που θίγει ο Παπαβασιλείου ως ξεναγός είναι: δύο Επίδαυροι, αρχαία και νέα, θεατής και ακροατής, Ρωμαίος ή Ελληνας, θέατρο ή θέαμα, ο πολυθεϊσμός, ο νέος χριστιανικός κόσμος, αγάπη - μίσος για το θέατρο, η περίπτωση του Σαίξπηρ, μία λοιμώδης νόσος το θέατρο.
«Σήμερα όταν κάποιος θέλει να γίνει ηθοποιός λέμε ότι το κάνει επειδή θέλει να φανεί. Φαντάζεστε τον αρχαίο συνάδελφο που έβγαινε πίσω από μία μάσκα, κάτω από το αδυσώπητο αττικό φως; Σταδιοδρομούσε κρυπτόμενος. Υπάρχει κάτι εν δυνάμει ευτελές πίσω από κάτι που μπορεί να είναι μεγάλο, αυτό λέμε μεταξύ άλλων». Το οδοιπορικό σεμινάριο είναι «μια διαλεκτική περιπάτου και στάθμευσης», που μας προτρέπει να πούμε ένα «ναι» στη φύση, μετά την εμπειρία της καραντίνας.
Ο ίδιος τα πήγε καλά στην καραντίνα, «δεν με εκτροχίασε. Εχω καλή και έντονη σχέση με τον εαυτό μου. Οι συνέπειες βέβαια στην επαγγελματική δραστηριότητα ήταν άμεσες και ανέδειξαν στοιχεία παθογένειας. Το θέατρο χρειάζεται έναν βασικό συνομιλητή, δεν κινείται μόνο από την υποκειμενική τάση των ανθρώπων που θέλουν να κάνουν θέατρο. Οταν το αφήνω στη διάθεση κάποιων ανθρώπων που ανοίγουν σχολές και παράγουν 600 ηθοποιούς τον χρόνο, είναι κατεξοχήν πολιτικό θέμα, σε μία εποχή που το επάγγελμα έχει ηττηθεί κατά κράτος. Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός δημόσιου θεάτρου, του Εθνικού Θεάτρου: δεν είναι δυνατόν ο πρωταγωνιστής να απέχει μισθολογικά μόνο 300 ευρώ από τον πρωτοδιοριζόμενο ηθοποιό. Σε αυτή τη δουλειά δεν είναι μόνο να εκτοξεύεται κανείς
αλλά και να ζει».
Φοβάται τον χειμώνα, ειδικά για το ιδιωτικό θέατρο. «Είναι μία δουλειά που ευθέως πλήττεται από την απαγόρευση της συνύπαρξης. Η προηγούμενη κρίση που συνδέθηκε με τη χρεοκοπία στη διαχείρισή της, μου θύμισε τη δικτατορία, όταν μπήκα στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης. Το κλίμα της σύναξης και η ανάγκη για χουχούλιασμα των ανθρώπων. Στην υγειονομική κρίση τα πράγματα είναι διαφορετικά και τα νέα παιδιά βιώνουν μία κατάσταση ιλίγγου και πανικού στο θέατρο. Παιδιά ενός συστήματος που κρατά 40 χρόνια».
Τέχνη και επάγγελμα
Η βοήθεια της πολιτείας στο θέατρο είναι απαραίτητη, «αλλά δεν μπορεί κανένα σύστημα φιλανθρωπίας ή φιλόπτωχου ταμείου να υποκαταστήσει την πολιτική. Δεν προκύπτει με αυτόν τον τρόπο να δούμε μία άλλη μέρα για το ελληνικό θέατρο». Αναρωτιέται, η πολιτεία θέλει να έχει ένα θέατρο προέκταση μιας εκπαιδευτικής πολιτικής;
«Αν δεν το θέλει και πει ότι όλοι αυτοί είναι μία αυθαίρετη σφαίρα ψώνιων αυτοϊκανοποιούμενη με το ελάχιστο, έρχεται μια μέρα σαν τον κορωνοϊό και οι άνθρωποι βρίσκονται στο κενό. Η αποσύνδεση της έννοιας της τέχνης από την έννοια του επαγγέλματος είναι καταστροφική, διότι τίθεται το θέμα: μπορεί να εξακολουθήσει να είναι τέχνη κάτι που έχει πάψει να είναι επάγγελμα;».
Υποστηρίζει ότι το να βάζεις τα πράγματα και τα πάθη σε απόσταση δεν είναι κακό. Ειδικά μετά την εμπειρία της κρίσης του 2010. «Αυτά τα χρόνια ζήσαμε την καρικατούρα της επανάληψης του εμφυλίου πολέμου με τους μνημονιακούς και τους αντιμνημονιακούς. Τώρα οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να πάρουν απόσταση απ’ ό,τι τους συμβαίνει και την πολιτικολογία, που όξυνε τα πάθη. Η Ελλάδα τώρα βρίσκεται μπροστά στο στοίχημα του τρίτου αιώνα: τη νέα Ελλάδα. Εκλεισαν οι δύο αιώνες απόλυτα συνδεδεμένοι με το στοιχείο της συγκροτησιακής βίας. Από το Ναυαρίνο μέχρι και το μνημόνιο-αντιμνημόνιο. Κατά μία έννοια είναι η καθυστερημένη εκπλήρωση του αιτήματος του Μακρυγιάννη “να φκιάσομεν χωριόν”».
