Του Απόστολου Τομαρά
Η πρώτη δημόσια ακρόαση των εργασιών της επιτροπής που έχει συσταθεί να ερευνήσει το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων από το 2007 έως και το 2020, σημαδεύτηκε από τα όσα είπε ο τέως Υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης. Ενώπιον του προέδρου της Επιτροπής Μύρωνα Νικολάτου και των Επιτρόπων Δήμητρας Καλογήρου, Κυριάκου Κυριάκου και Παύλου Ιωάννου, ο τέως ΥΠΟΙΚ στο καταληκτικό σχόλιο της κατάθεσής του, ανέλαβε το μερίδιο της ευθύνης που του αναλογεί ως μέλους του Υπουργικού Συμβουλίου, που είχε την διαχείριση του προγράμματος πολιτογραφήσεων.
Ολοκληρώνοντας την κατάθεσή του ο κ. Γεωργιάδης και κάνοντας μια συνολική αποτίμηση του επενδυτικού προγράμματος, είπε χαρακτηριστικά: «Ως μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου έχω μερίδιο ευθύνης. Αλλά όταν διαπιστώθηκαν τα προβλήματα ποια ήταν η αντίδραση. Ενημερώσαμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι έπρεπε να λάβουμε τα μέτρα μας». Μια αποτίμηση που συνοδεύτηκε με την υπενθύμιση πως ο ίδιος είχε εκφραστεί υπέρ του τερματισμού του προγράμματος πολιτογραφήσεων, δημόσια, και πως εξέφρασε στον τότε υπουργό Εσωτερικών Κωνσταντίνο Πετρίδη την ετοιμότητά του, να του παράσχει κάθε βοήθεια προκειμένου να κλείσουν τα κενά και οι αδυναμίες του προγράμματος, στο κομμάτι ελέγχων των αιτήσεων. Μια κατάσταση που ο ίδιος, όπως είπε, την πληροφορήθηκε από τον κ. Πετρίδη όταν ανέλαβε το Υπουργείο Εσωτερικών το καλοκαίρι του 2017. Για τα ευρήματα του τότε ΥΠΕΣ ενημερώθηκε ο Νίκος Αναστασιάδης «ότι οι διαδικασίες στο Υπουργείο Εσωτερικών έχουν αδυναμίες και υστερούν στο κομμάτι των ελέγχων. Ζήτησα να ετοιμασθούν μέτρα διόρθωσης για βελτίωση των διαδικασιών. Τότε λήφθηκε μια σειρά μέτρων».
Σύγκρουση συμφερόντων
Κατά την έναρξη της κατάθεσης του τέως ΥΠΟΙΚ, ο πρόεδρος της Επιτροπής Μύρων Νικολάτος ζήτησε από τον κ. Γεωργιάδη να πληροφορήσει την Επιτροπή εάν κατά τις διαδικασίες συζήτησης των αιτήσεων στο Υπουργικό Συμβούλιο είχε τεθεί θέμα σύγκρουσης συμφερόντων των μελών του ή του ιδίου του Προέδρου της Δημοκρατίας.
ΜΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ: Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε δικηγορικό γραφείο όπως και κάποιοι Υπουργοί, τα γραφεία τους ασχολήθηκαν με διαβατήρια, τι κώδικας ίσχυε για να μην υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Δεν μπορώ να τοποθετηθώ για άλλα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου. Για μένα ουδέποτε ηγέρθηκε θέμα σύγκρουσης συμφερόντων. Αν υπήρχε, η διαδικασία προβλέπει δήλωση και αποχή από την διαδικασία έγκρισης
ΜΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ: Είδατε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή άλλο μέλος Υπουργικού Συμβουλίου να ζητούν εξαίρεση;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Δεν θυμάμαι να έχει γίνει κάτι τέτοιο. Δεν θέλω να το πω με βεβαιότητα. Αν υπήρχε θα το θυμόμουν
ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ: Γνώριζε το Υπουργικό Συμβούλιο από ποιον προερχόταν η κάθε αίτηση;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Αυτά τα θέματα δεν έχρηζαν συζήτησης, το λέω ως παρατήρηση. Αλλά σας λέω δεν γνωρίζω. Κάθε πρόταση ήταν πολυσέλιδη.
Στο κομμάτι των πολιτογραφήσεων που αφορά τη λήψη τελικής απόφασης, ο Χάρης Γεωργιάδης ερωτηθείς σχετικά ανέφερε πως στο Υπουργικό Συμβούλιο δεν γινόταν εκτενής συζήτηση ή εξέταση κάθε αίτησης. Όπως είπε χαρακτηριστικά, το Υπουργικό Συμβούλιο είχε ενώπιόν του την αίτηση με θετική ή αρνητική εισήγηση και εφόσον είχε προηγηθεί ο έλεγχος από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. «Ως μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου είχα την διαβεβαίωση από τις υπηρεσίες του ΥΠΕΣ ότι η αίτηση πληροί τα κριτήρια που είχαν τεθεί».
Η διαχείριση
Ως συνέχεια της παραδοχής του ιδίου για μερίδιο ευθύνης, ως μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου, ο κ. Γεωργιάδης παρά τις τότε δημόσιες ενστάσεις του, είπε πως το επενδυτικό πρόγραμμα των πολιτογραφήσεων «έγινε με καλή πρόθεση, να βοηθήσει, έτυχε όμως καταχρηστικής διαχείρισης από κάποιους που μας έχουν εκθέσει». Το μεγαλύτερο μέρος της κατάθεσης του τέως ΥΠΟΙΚ αναλώθηκε στο πλαίσιο με το οποίο η κυβέρνηση παραχωρούσε τα διαβατήρια. Ο επίτροπος Παύλος Ιωάννου επικεντρώθηκε στην απουσία κανονισμών από το 2013 μέχρι και πρόσφατα, ζήτημα πολύ σοβαρό κατά τον ίδιο.
ΠΑΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ: Τον Απρίλιο 2013 έγινε η πρώτη προσπάθεια νομοθετικής ρύθμισης του σχεδίου. Δεν κρίθηκε σκόπιμο από τη Νομική Υπηρεσία να εκδοθούν κανονισμοί;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Δεν είμαι σε θέση να απαντήσω. Πρέπει να ερωτηθεί η Νομική Υπηρεσία.
ΠΑΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ: Πώς συμβαίνει να περνούν νομοσχέδια από τη Νομική Υπηρεσία και να μην υπάρχουν κανονισμοί;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Είναι θέμα που προφανώς χειρίσθηκε το ΥΠΕΣ. Ο νόμος δεν δημιουργούσε υποχρέωση νομοθετικής ρύθμισης των κριτηρίων. Όμως δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους της Νομικής Υπηρεσίας.
ΠΑΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ: Δεν μπήκαν κανονισμοί το 2013 για να μειωθούν οι κίνδυνοι του προγράμματος; Μέχρι τότε το πρόγραμμα λειτουργούσε με το πλαίσιο του 1967.
Ο έλεγχος του ΥΠΟΙΚ
Στο κομμάτι των ελέγχων τα μέλη της Επιτροπής έδειξαν έντονο ενδιαφέρον για την εμπλοκή του Υπουργείου Οικονομικών και σε ποιο βαθμό η αρμόδια διεύθυνση είχε αρμοδιότητα. Όπως είπε ο κ. Γεωργιάδης, την άμεση εποπτεία την είχε ο επικεφαλής της διεύθυνσης, η οποία εξέταζε αν πληρούνται τα κριτήρια που αφορούσαν το οικονομικό σκέλος της αίτησης. Ερωτηθείς απέρριψε ότι ο ίδιος εξέφραζε γνώμη για κριτήρια της επένδυσης, θετική ή αρνητική γνώμη, για την αίτηση. Οι εισηγήσεις γινόντουσαν χωρίς δική του έγκριση. «Σε μένα έρχονταν κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις που θα μπορούσε να δικαιολογηθεί κάποια παρέκκλιση. Σε τέτοιες περιπτώσεις το σημείωμα ερχόταν και σε μένα. Η εισήγηση ήταν για παρέκκλιση αλλά δικαιολογείται. Τέτοια περίπτωση ήταν του καζίνου που δικαιολογούσε παρέκκλιση. Μόνο τέτοιες περιπτώσεις ερχόντουσαν σε εμένα, πριν ο φάκελος διαβιβαστεί στο ΥΠΕΣ».
ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ: Το ΥΠΟΙΚ έλεγχε αν υλοποιείτο η επένδυση της κάθε αίτησης;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Αυτό μας ενδιέφερε, με θετική προδιάθεση. Ήταν υποχρέωση επενδυτή και πάροχου υπηρεσιών στον επενδυτή να υποβάλει έκθεση προόδου της επένδυσης.
Οι πάροχοι
Η Επιτροπή επικεντρώθηκε και στο ρόλο των παρόχων υπηρεσιών σε επενδυτές-αιτητές του προγράμματος πολιτογραφήσεων, καθώς και σε μέτρα που λήφθηκαν στην πορεία.
ΜΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ: Πριν το 2017 δεν είχαν εντοπισθεί λόγοι αδυναμίας για μητρώο και κώδικα δεοντολογίας;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Δεν εντοπίσθηκαν τέτοιες διαπιστώσεις. Πρώτη φορά που λάμβανα γνώση για αδυναμίες στις διαδικασίες στο ΥΠΕΣ, ήταν όταν διορίσθηκε Υπουργός ο Κωνσταντίνος Πετρίδης.
ΜΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ: Υπήρχαν αντιδράσεις από τις αλλαγές;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Έχω την εντύπωση ναι, παρά το γεγονός ότι το ΥΠΟΙΚ δεν ήταν αρμόδιο. Υπήρχαν παραστάσεις και αντιδράσεις προς ΥΠΕΣ.
ΜΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ: Ποιες ήταν οι παραστάσεις;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Για κάποιες πτυχές των αλλαγών. Λέγανε ότι «κάνετε το πρόγραμμα αυστηρό θα το σκοτώσετε»
Από τα ενδιαφέροντα σημεία της κατάθεσης Γεωργιάδη και αυτό εάν υπήρχαν παρεμβάσεις ξένων για τερματισμό του προγράμματος πολιτογραφήσεων. Εδώ ο τέως ΥΠΟΙΚ επιβεβαίωσε παλαιότερο ρεπορτάζ της «Κ» για νουθεσίες Αμερικανών αξιωματούχων. Ερωτηθείς από τον πρόεδρο της Επιτροπής αν επί θητείας του, δόθηκαν πληροφορίες για αιτητή ή αιτητές ο κ. Γεωργιάδης απάντησε πως του δόθηκε για επενδυτή που είχε ήδη λάβει διαβατήριο. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε σε μια συνάντηση το 2019 με Αμερικανό αξιωματούχο. «Ο υφυπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ με τον οποίο είχα τακτική επαφή. Σε μια συνάντηση μαζί του το 2019 είχε αναφερθεί σε μια συγκεκριμένη περίπτωση. Είχα στείλει επιστολή στους ΥΠΕΣ και ΥΠΕΞ για ανάκληση της συγκεκριμένης περίπτωσης». Μια άλλη περίπτωση ήταν με αντιπροσωπεία της αμερικανικής Βουλής και η τρίτη το 2018 όταν συναντήθηκε με αντιπροσωπεία ευρωβουλευτών.
ΜΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ: Η Ε.Ε. ρωτούσε απλώς; Δεν υπήρξαν αυστηρές επικρίσεις;
ΧΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Όχι προς εμένα. Πρέπει να ερωτηθεί το ΥΠΕΣ γιατί εκείνο ήταν σε επαφή με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Υπήρχε αλληλογραφία μέχρι και την προηγούμενη χρονιά. Ερωτηθείς για τις περιπτώσεις πολιτογραφήσεων κατά παρέκκλιση, ο κ. Γεωργιάδης είπε πως αυτές ήταν ελάχιστες και συνέτρεχαν λόγοι δημόσιου οικονομικού συμφέροντος.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής ρώτησε τον τέως ΥΠΟΙΚ αν υπήρξε παρέμβαση για προώθηση αιτήσεων. «Όχι μόνο δεν γνωρίζω αλλά το ΥΠΟΙΚ είχε ένα συγκεκριμένο ρόλο να ελέγχει ένα συγκεκριμένο κομμάτι της αίτησης. Ο ρόλος ήταν απλώς εάν κάλυπτε ή όχι το πρόγραμμα».
