Του Ανδρέα Ανδρέου
Παρά το γεγονός ότι πριν από λίγες μέρες μας αμόλησε εκείνες τις βροχές που μας έδωσαν να πιστέψουμε ότι φέτος θα έχουμε βαρυχειμωνιά, εντούτοις στην πορεία άνοιξε ο καιρός και η θερμοκρασία επανήλθε σχεδόν σε ρυθμούς Ιουνίου.
Τις τελευταίες μέρες αν και αίθριος ο καιρός, η πτώση της θερμοκρασίας είναι αισθητή ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες, με τις προβλέψεις να δείχνουν ένα μάλλον συννεφιασμένο σκηνικό με περιόδους ηλιοφάνειας, χωρίς να αποκλείονται και ελαφριές βροχοπτώσεις. Η πιο πάνω περιγραφή των καιρικών συνθηκών, εντελώς συμπτωματικά, προσομοιάζει της γενικής εικόνας προβλέψεων που επικρατεί στην αγορά ακινήτων.
Υπήρξε μια γρήγορη μετάβαση από την άνοιξη στο καλοκαίρι όπου ο τομέας μπήκε σε ρυθμούς έντονης δραστηριότητας και πλήρους απασχόλησης – ίσως ακόμα και έλλειψης εργατικού δυναμικού – φέρνοντας παρατεταμένη λιακάδα πάνω από τα κεφάλια μας και όση ευεξία μπορεί να φέρει μαζί της στον οργανισμό μας η δημιουργία άφθονης βιταμίνης «D», ή η παρατεταμένη επιτυχία πωλήσεων.
Αυτό μέχρι που άρχισαν να παρουσιάζονται οι πρώτες αραιές νεφώσεις λόγω του επενδυτικού προγράμματος. Αραιές νεφώσεις που ελάχιστοι πήραν στα σοβαρά με αποτέλεσμα όταν άνοιξαν πριν λίγες μέρες οι κρουνοί του ουρανού λόγω των διαφόρων τραμπαδόρων, τα όμβρια ύδατα συμπαρέσυραν ό,τι βρήκαν στο διάβα τους αφήνοντας σε πολλές περιπτώσεις πίσω τους μεγάλες ζημιές.
Τώρα είμαστε σε μια κατάσταση αξιολόγησης αυτών των ζημιών και ευελπιστούμε πως το αμέσως επόμενο διάστημα ο καιρός θα μας φερθεί κάπως πιο ήπια, έτσι ώστε να μπορέσουμε να πάρουμε κάποια μέτρα προστασίας και καλύτερης αντιμετώπισης του τι θα ακολουθήσει. Μέσα στα πλαίσια αυτής της αξιολόγησης, ο κόσμος διερωτάται: μήπως άρχισε ήδη να βρέχει και απλά δεν το πήραμε χαμπάρι; Εννοώντας φυσικά πως μήπως άρχισε μια νέα κρίση και αυτή θα μας βρει εντελώς απροετοίμαστους; Κατ’ αρχήν ας ολοκληρώσουμε τον παραλληλισμό του καιρού με την αγορά ακινήτων ή την οικονομία γενικότερα.
Οι τέσσερις εποχές του χρόνου, υπάρχουν κατ’ αντιστοιχία και στην οικονομία. Μπορεί να μην είναι (και δεν είναι) της ίδιας χρονικής διάρκειας αλλά υπάρχει μια ορατή μετάβαση από τη μια κατάσταση πραγμάτων στην επόμενη, όπως ακριβώς από την άνοιξη στο καλοκαίρι, από το καλοκαίρι στο φθινόπωρο, από το φθινόπωρο στον χειμώνα και ξανά μανά. Είναι ένας κύκλος. Όπως δεν πρέπει να αναμένει κάποιος ένα μόνιμο καλοκαίρι, δεν πρέπει να αναμένει μόνιμη ανάπτυξη. Το ίδιο ισχύει για την ύφεση και τον χειμώνα και όλες τις άλλες μεταβατικές ενδιάμεσες περιόδους.
Πρέπει να ανησυχούμε λοιπόν; Αν έπρεπε να απαντήσω μονολεκτικά, θα ήμουν αναγκασμένος να πω, «όχι». Αλλά επειδή εδώ δεν μας πιέζει ο (γελοίος) χρόνος των διαφημίσεων για να πρέπει να απαντούμε μονολεκτικά για ένα τόσο σοβαρό θέμα, θα ήθελα να επεκταθώ λίγο. Και θα ήθελα να δούμε λίγο τις μεταβιβάσεις ακινήτων, τόσο σε αξία όσο και σε αριθμούς πωλήσεων. Ο λόγος; Πολύ απλά επειδή στις μεταβιβάσεις, το ποσοστό των πωλήσεων λόγω του επενδυτικού προγράμματος είναι ελάχιστο καθώς εκεί που αγοράζουν αυτοί οι αγοραστές, συνήθως δεν έχουν εκδοθεί τίτλοι ιδιοκτησίας για να γίνουν μεταβιβάσεις αφού τα έργα είναι υπό εξέλιξη.
Είμαστε ακόμη στο τρίτο δεκαήμερο του Νοέμβρη και έχουμε στοιχεία μέχρι το τέλος Οκτωβρίου. Αυτοί οι δέκα μήνες μας δίνουν μια ασφαλή εικόνα για το πώς θα κλείσει ο χρόνος. Σε παγκύπρια κλίμακα φέτος πουλήθηκαν 12.398 ακίνητα συνολικής αξίας €2,66δισ. Πέρυσι ολόκληρο το έτος πουλήθηκαν 15.199 ακίνητα συνολικής αξίας €3,37δισ. Δηλαδή σε αξία η φετινή χρονιά κάλυψε το 79% της περσινής και οι πωλήσεις κάλυψαν το 82%. Έχοντας ακόμη δύο μήνες μπροστά μας, είναι λογικό να αναμένεται πως συνολικά η χρονιά θα κλείσει πολύ κοντά στην περσινή. Αυτό υπό τις περιστάσεις κρίνεται ως θετικό. Κοντά στους πιο πάνω παγκύπριους μέσους όρους κινήθηκαν οι επαρχίες Λευκωσίας, Λεμεσού και Πάφου.
Η Αμμόχωστος είναι πίσω αφού οι πωλήσεις σε αριθμό είναι στο 72% του συνόλου του 2018 και η αξία μόλις στο 56% του συνόλου του 2018. Καλύτερη επίδοση επικάλυψης έχει η Λάρνακα όπου ο αριθμός πωλήσεων είναι ήδη στο 89% του συνολικού περσινού και η αξία στο 87% της συνολικής περσινής. Είναι λογικά αναμενόμενο η Λάρνακα να στεφθεί πρωταθλήτρια σε αυτό το μέτρο σύγκρισης. Όπως και πέρσι, έτσι και φέτος φαίνεται η Λευκωσία με τη Λεμεσό να δίνουν μάχη στήθος με στήθος στον συνολικό αριθμό πωλήσεων. Το 2018 η Λευκωσία σημείωσε 4.215 πωλήσεις και η Λεμεσός 4.280. Μέχρι τώρα φέτος, η Λευκωσία σημείωσε 3.426 πωλήσεις και η Λεμεσός 3.411 πωλήσεις.
Η Λευκωσία είναι φυσικά χαμηλότερα κατά 30% σε αξία πωλήσεων σε σχέση με τη Λεμεσό (€690εκ έναντι €980εκ αντίστοιχα). Συνεπώς η εικόνα του 2019 κλείνει με παρόμοιο τρόπο όπως το 2018. Ήδη σημειώνονται πωλήσεις μέσω πλειστηριασμών και ήδη πωλούνται πακέτα ακινήτων ή και απομονωμένα από τις τράπεζες και ο αρνητικός επηρεασμός είναι μηδαμινός. Όμως υπάρχουν προβλήματα μπροστά μας, όπως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, οι χαμηλές νέες χρηματοδοτήσεις και πολλοί αστάθμητοι εξωγενείς παράγοντες. Το πρόβλημα συνεπώς δεν αρχίζει και δεν τελειώνει με το όποιο επενδυτικό πρόγραμμα. Οι προκλήσεις είναι πολλές και γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή.
Άρα αν ήταν να απαντήσω στο ερώτημα αν πρέπει να ανησυχούμε με λίγες λέξεις, τότε θα έλεγα πως «όχι, αλλά χρειάζεται να είμαστε προσεκτικοί στο άμεσο μέλλον, έχοντας πλήρη επίγνωση των προκλήσεων και πως αυτές μπορούν να μας επηρεάσουν. Χρειάζεται ορθή πληροφόρηση και γνώση του τομέα και τους είδους των ακινήτων που θα θέλαμε να τοποθετηθούμε. Η δυναμική στην αγορά υπάρχει και πρέπει να την διαφυλάξουμε πολλές φορές λαμβάνοντας γενναίες αποφάσεις».
