Του Ανδρέα Ανδρέου
Οι λέξεις «βουράτε να προλάβετε» έπαιξαν και πιθανόν να συνεχίσουν να παίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της πορείας της κυπριακής κτηματαγοράς.
Αν ανατρέξουμε πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και μετά, θα δούμε πως κάθε τόσο για κάποιο λόγο μας καλούσαν να «βουρήσουμε» να προλάβουμε κάποιο τρένο και να φανταστείτε τρένα δεν έχουμε! Να υπενθυμίσω πως η κουβέντα κατά την τριετία 2001 – 2003 ήταν να «βουρήσουμε να αγοράσουμε ακίνητα επειδή με το που θα εντασσόμασταν στην ΕΕ θα ερχόντουσαν οι Ευρωπαίοι εδώ κάτω και όλα θα καθίσταντο απρόσιτα από πλευράς τιμής».
Σκεφτείτε την εικόνα που μας ζωγράφιζαν: με το που υπόγραφε ο Τάσσος τη συνθήκη προσχώρησης μας στην ΕΕ, φάλαγγες Ευρωπαίων θα ερχόντουσαν να αγοράσουν τα ακίνητά μας! Τα επιχειρήματα φυσικά ήταν, ούτε λίγο ούτε πολύ, γελοία επειδή από την πλευρά αυτών των Ευρωπαίων κανένα ουσιαστικό οικονομικό όφελος δεν προέκυπτε σε σχέση με την προ της ένταξης κατάστασης, αλλά αντίθετα μάλλον η εικόνα γι’ αυτούς χειροτέρευε. Ας μην ξεχνάμε πως η ένταξη μας δεν συνοδευόταν με παράλληλη υιοθέτηση του Ευρώ άρα για τους Ευρωπαίους θα εξακολουθούσε να υπάρχει το ρίσκο ξένου συναλλάγματος. Επιπλέον, είχαμε ήδη τελωνειακή ένωση άρα καμία αλλαγή εκεί, ενώ στον αντίποδα λόγω του ενιαίου συστήματος αγοράς θα έπρεπε πλέον να ήμασταν πλήρως εναρμονισμένοι περιλαμβανομένου του καθεστώτος των offshore εταιρειών που απολάμβαναν μέχρι τότε φορολόγηση 4,25% και έκανε την χώρα μας ελκυστικό προορισμό δεκάδων χιλιάδων εταιρειών και εταιρικών σχημάτων. Τώρα αν εμείς το παλεύαμε να πείσουμε αν ήμασταν tax efficient zone αντί φορολογικού παράδεισου, λίγη σημασία είχε στην εξέλιξη αφού στην ουσία με την ένταξη μας αυτός ο τομέας απέκτησε ημερομηνία λήξης.
Εκ του αποτελέσματος, είδατε πολλούς Ευρωπαίους να επενδύουν σε ακίνητα στη χώρα μας; Θα έλεγα ότι μάλλον θυμίζουν τους αιτητές του ΕΣΤΙΑ, όπου παρά τις προσδοκίες για χιλιάδες, τελικά επρόκειτο για μερικές δεκάδες. Η μόνη κατηγορία ήταν αυτή των Άγγλων. Ναι αυτοί κατέβηκαν, πλην όμως αυτοί ήταν θεωρητικοί Ευρωπαίοι και από τις 31 τρέχοντος θα είναι και Εξωευρωπαίοι – όπως τους εξωπλανήτες ένα πράγμα.
Όμως οι αυξημένες προσδοκίες του τι θα συνέβαινε με την ένταξη μας στην ΕΕ, δημιούργησε ζήτηση και ώθησε τις τιμές προς τα πάνω. Ανέβηκαν κάποια σκαλιά πάνω και έμειναν εκεί μέχρι που μας είπαν πως έπρεπε να βουρήσουμε επειδή θα έμπαινε ΦΠΑ στα κτήρια και οι τιμές θα πήγαιναν πάνω και άρα αν θέλαμε να τοποθετηθούμε σε ακίνητα έπρεπε να βιαστούμε.
Παράλληλα έτρεχε ο ποταμός της εύκολης χρηματοδότησης. Σε όλη αυτή την περίοδο έπρεπε να τρέχουμε να προλάβουμε να αγοράσουμε πριν ανέβουν και άλλο οι τιμές. «Βούρα ρε φίλε πριν πελλάνουν τζιαι άλλον οι τιμές…». Ύστερα ήταν το, «βούρα πιάσε δάνειο ώσπου διούν τζιαι δεν ρωτούν…».
Όλο αυτό το ανέβασμα μιας σκάλας σε στυλ «τριάππιν» όπου πεταγόμασταν τα σκαλιά τρία – τρία μας έφερε προ της υιοθέτησης του Ευρώ. Οι τιμές των ακινήτων να είναι στο μεταξύ στο κεφαλόσκαλο. Αρκετοί πίστευαν πως με το Ευρώ η πορεία προς μια νέα σκάλα ανόδου θα συνέχιζε. Εγώ δεν τον κατανοούσα. Γίνεται όταν υπάρχει ενιαίο νόμισμα που επιτρέπει τις απευθείας συγκρίσεις και αφαιρεί τον συναλλαγματικό κίνδυνο να είναι λόγος έλκυσης Ευρωπαίων με αυτές τις τιμές που είχαμε σε σχέση με τις χώρες τους; Μάλλον αντίθετα θα πήγαινε το πράγμα. Φυσικά αυτό το σημείο δεν μπήκε απομονωμένα ποτέ κάτω από το μικροσκόπιο επειδή πλάκωσε η παγκόσμια οικονομική κρίση και όλα ήρθαν «πούκουππα» έτσι και αλλιώς με τη σύγχρονη ιστορία να είναι φρέσκια στην μνήμη μας…
Παρόλα αυτά, μετά το 2016 άρχισαν να ακούονται φωνές για νέο «βούρος». Έπρεπε κάποιοι να τρέξουν να προλάβουν την επιβολή ΦΠΑ στη γη. Αυτό δημιούργησε αυξημένες πωλήσεις πριν τα Χριστούγεννα πέρυσι και μετά κάποιοι έκαναν λόγο ότι με το νέο χρόνο υπήρξε κάμψη στις πωλήσεις… Φυσικά και υπήρξε κάμψη. Άμα αυτοί που είχαν τη δυνατότητα και την θέληση να αγοράσουν ήταν συγκεκριμένοι σε αριθμό και κάποιοι από αυτούς έτρεξαν να προλάβουν πριν την επιβολή, μετά οι υπόλοιποι ήταν λιγότεροι σε αριθμό!
Το ίδιο έγινε και με τους ξένους που επιδιώκουν πολιτογράφηση μέσω επενδύσεων. Πόσοι είναι αυτοί; Όταν έτρεξαν οι δικηγόροι και οι λογιστές τους και τους είπαν «βουράτε πριν τον Μάη, επειδή μετά θα επέλθουν αλλαγές στο σχέδιο..» δεν θα ήταν φυσικό επακόλουθο να δούμε αυξημένες πωλήσεις πριν τον Μάιο και «κάμψη» μετά; Ήταν.
Εγώ νομίζω να σταματήσουμε να «βουρούμε» και να «πνάσουμε λλίον» επειδή το «βούρος» μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μόνο κακά μας έχει επιφέρει και αυτό με αντάλλαγμα μια πρόσκαιρη ικανοποίηση μιας ματαιοδοξίας μας. Η κτηματαγορά δεν είναι κάτι που πρέπει να παίζουμε με μόνο στόχο το πρόσκαιρο κέρδος. Είναι ενδεχομένως το μόνο πράγμα που μπορεί να διασφαλίσει την μακροχρόνια επιβίωσή μας.
