Του Ανδρέα Ανδρέου
Δημοσιεύτηκαν και οι αριθμοί για τις αδειοδοτήσεις νέων έργων την χρονιά που μας πέρασε. Παρόλο που αφορά αποτελέσματα της περασμένης χρονιάς, δεν είναι κάτι που έφυγε και θα πρέπει να το ξεχάσουμε, καθώς αποτελούν ακριβώς μεγάλο μέρος από αυτό που αναμένεται να έρθει να μας βρει στο ορατό μέλλον. Είναι δηλαδή η νέα αναμενόμενη προσθήκη στην προσφορά ή στο κτηριακό στοκ. Φαίνεται πως και με αυτό το στατιστικό στοιχείο κλείνει άλλο ένα κεφάλαιο της τελευταίας κρίσης μιας και σε επίπεδο αδειοδοτήσεων πλησιάζουμε τις πιο «ένδοξες» μέρες προ του 2011.
Φυσικά δεν πρέπει να κτυπάμε κατ’ ανάγκη καμπάνες χαράς, αλλά μάλλον καμπανάκι προσοχής. Η εφορία που έρχεται με την ανάκαμψη, τη μεγέθυνση και τη δημιουργία κερδών στον τομέα, είναι σίγουρα ένα κίνητρο και ένα σινιάλο για να εισέλθουν και άλλοι με την προσδοκία να κερδίσουν και αυτοί. Είναι απόλυτα φυσιολογικό και θεμιτό να επιζητούν κάτι τέτοιο.
Απλά επειδή το έργο το έχουμε δει να συμβαίνει πολλές φορές σε κάθε είδους αγορά και δη αυτής των ακινήτων, η συνεχής αύξηση στην αδειοδότηση νέων έργων δεν σημαίνει πως είναι κατ’ ανάγκη και καλό πράγμα. Αν σε ένα ακραίο σενάριο υλοποιηθεί όλη αυτή η νέα ανάπτυξη στο αμέσως επόμενο διάστημα, ναι μεν το κοντέρ μέτρησης της αύξησης του ΑΕΠ θα καταγράφει αυξήσεις και το κοντέρ της ανεργίας θα καταγράφει μειώσεις κατά την περίοδο αυτή, ωστόσο άλλα πράγματα θα κινούνται με τρόπους επιβλαβείς για την τσέπη μας. Η ραγδαία και απότομη αύξηση στην παραγωγή θα επιφέρει και σοβαρή αύξηση στο κόστος κατασκευής τόσο εργατικού δυναμικού, όσο και υλικών. Τηρουμένων των υπολοίπων οικονομικών μεγεθών, ιδιαίτερα σε μικροοικονομικό επίπεδο, εκφράζω τις αμφιβολίες μου κατά πόσο μπορεί η τσέπη μας να το αντέξει.
Από την άλλη, η συνεχής και ραγδαία αύξηση στην προσφορά βάζει αρνητική πίεση στην αγορά και αν δεν υπάρξει η ανάλογη ζήτηση, τότε η αγορά καταρρέει. Αυτό δεν είναι ένα επιθυμητό αποτέλεσμα δεδομένου ότι μόλις τώρα ξεκίνησε η αγορά να πατάει πιο στέρεα, ενώ την ίδια ώρα υπάρχει η γενική αντίληψη πως η αγορά ούτως ή άλλως θα κινηθεί πτωτικά δεδομένης της από πολλούς αναμενόμενης συμπεριφοράς των τραπεζών και των ταμείων. Και αν συνυπάρξουν αρνητικές προσδοκίες με αυξημένη προσφορά, τότε μπαίνουμε σε νέα ύφεση που ενδεχομένως να είναι χειρότερη της πρώτης.
Τα καλά νέα είναι πως μπορούμε με ψυχραιμία, σωστή ανάλυση και καλό προγραμματισμό να δημιουργήσουμε εκείνες τις συνθήκες που θα ευνοήσουν μια θετική πορεία της αγοράς ακινήτων στο προβλεπτό μέλλον. Η μία παράμετρος έχει να κάνει με την προσεκτική επέκταση της προσφοράς. Ναι μεν το αδειοδοτημένο εμβαδόν αυξήθηκε κατά 45% από το 2018 στο 2019 και οι αδειοδοτημένες οικιστικές μονάδες κατά 50% περίπου κατά την ίδια περίοδο, αλλά δεν σημαίνει δε πως θα πρέπει να πάρουμε πηλοφόρι και μυστρί και να αρχίσουμε άμεσα να κτίζουμε επειδή έχουμε στο τσεπάκι μας την άδεια. Η άδεια έχει διάρκεια ζωής κάποια χρόνια που επιτρέπουν αρκετή ευελιξία αναλόγως των συνθηκών της αγοράς. Άρα αν η ζήτηση είναι δυνατή και μετουσιώνεται σε συναλλαγές, τότε προχωράμε και κτίζουμε. Αν είναι υποτονική, ή δισταχτική ή βλέπουμε τη διάθεση από μέρους των αγοραστών για μεγάλα παζάρια στις τιμές, τότε οι ενδείξεις είναι πως πρέπει να τραβήξουμε πίσω και να περιμένουμε. Οι προθέσεις μας πρέπει να αναθεωρούνται ανά τριμηνία και να πράττουμε αναλόγως.
Η δεύτερη παράμετρος έχει να κάνει με τις προσδοκίες. Οι προσδοκίες είναι τεράστιο κεφάλαιο και επηρεάζονται από χιλιάδες παραμέτρους οι οποίες έχουν εύρος διακύμανσης από προσωπικά κίνητρα και δεδομένα, μέχρι μικροοικονομική και μακροοικονομική ανάλυση δεδομένων, αλλά και ανάλυση διεθνών συνθηκών. Το μόνο σίγουρο είναι πως οι πέραν του δέοντος κακές ή καλές προσδοκίες δημιουργούνται άμα περιορίζουμε τις συζητήσεις μεταξύ των λίγων σε καφενέδες και πηγαδάκια που φέρουν την σφραγίδα συγκεκριμένων αντιλήψεων της αγοράς. Γι’ αυτό ενώ δεν έχει κανένα λάθος να γίνονται, δεν πρέπει να περιορίζονται εκεί αν σκοπός μας είναι η σωστή επένδυση, ιδιαίτερα σε ένα τομέα που ανέκαθεν σήμαινε και σημαίνει πολλά για τον μέσο κύπριο.
