Της Μαρίνας Οικονομίδου
Η τριμερής διάσκεψη κλείδωσε για τις 25 Νοεμβρίου στο Βερολίνο, με την Άγκυρα να έχει ήδη θέσει τα δικούς της όρους και προϋποθέσεις. Τούρκος διπλωμάτης έχει ήδη παρουσιάσει σχεδιάγραμμα υπό τον τίτλο «Κυπριακό/ Οδικός χάρτης» στην ειδική απεσταλμένη των Ηνωμένων Εθνών Τζέην Χολ Λουτ, ενημερώνοντάς την πως ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου αποδέχεται την πραγματοποίηση της τριμερούς διάσκεψης, μεταξύ των δύο ηγετών και του γ.γ των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, με την προϋπόθεση όπως ανέφερε ότι αυτή θα λειτουργήσει υποβοηθητικά για την προετοιμασία της ανεπίσημης πενταμερούς που θα ακολουθήσει.
Με δύο σενάρια
Η Άγκυρα έχει ήδη ετοιμάσει τον δικό της οδικό χάρτη για την πενταμερή διάσκεψη και τον οποίο έχει στην κατοχή της η «Κ» και με τον οποίο επιβεβαιώνεται πως θα θέσει όλες τις μορφές λύσης στον τραπέζι. Όπως καταγράφεται στο σχεδιάγραμμα, θα τεθούν στο τραπέζι τα εξής δύο σενάρια:
• Λύση δύο κρατών βασισμένη στην κυριαρχία και την ισότητα των δύο οντοτήτων
• Ένα νέο συνεταιριστικό μοντέλο βασισμένο στην πολιτική ισότητα των δύο οντοτήτων που θα περιλαμβάνει συζήτηση για συνομοσπονδία, ομοσπονδία, χαλαρή ομοσπονδία και αποκεντρωμένη ομοσπονδία
Στο πρώτο σενάριο, αν βεβαίως τα εμπλεκόμενα μέρη συναινέσουν να συζητήσουν τη λύση δύο κρατών, θα συνομολογηθούν σε αυτή τη βάση οι όροι αναφοράς και στη συνέχεια επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με συγκεκριμένο βεβαίως χρονοδιάγραμμα. Στο δεύτερο σενάριο και στην περίπτωση που όλα τα εμπλεκόμενα μέρη απορρίψουν λύση δύο κρατών, θα συζητηθεί το νέο συνεταιριστικό μοντέλο, που θα περιλαμβάνει και συνομοσπονδία εκτός από ομοσπονδία, χαλαρή ομοσπονδία και αποκεντρωμένη ομοσπονδία.
Πολιτική ισότητα και μετά όροι αναφοράς
Σύμφωνα με το σχεδιάγραμμα, στόχος της Άγκυρας είναι να υπάρξει προηγουμένως συμφωνία όλων των παραμέτρων γύρω από το ζήτημα της πολιτικής ισότητας συμπεριλαμβανομένης της εκ περιτροπής προεδρίας, της αποτελεσματικής συμμετοχής σε όλα τα θεσμικά όργανα και της μίας θετικής ψήφου. Όταν συμφωνηθούν οι παράμετροι της πολιτικής ισότητας, τότε θα ακολουθήσει η προετοιμασία συνομολόγησης των όρων αναφοράς και στη συνέχεια η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Με βάση δηλαδή τον τουρκικό οδικό χάρτη, στόχος είναι να κλειδώσει η πολιτική ισότητα πριν από τις διαπραγματεύσεις και πριν καν την συνομολόγηση των όρων αναφοράς.
Η «Κ» είχε αναφέρει και στο παρελθόν πως η ερμηνεία που δίδει η τουρκική πλευρά είναι κάτι που απασχολεί έντονα την κυβέρνηση. Το γεγονός ότι μπαίνουν όλες οι παράμετροι στο τραπέζι, προτού καν ξεκινήσει η διαπραγμάτευση ενέχει τεράστιο κίνδυνο σύμφωνα με διπλωματικές πηγές για την πλευρά μας. Και αυτό γιατί δεν θα έχει τίποτα να δώσει την ώρα της διαπραγμάτευσης, όταν θα συζητείται η ασφάλεια, το εδαφικό και το περιουσιακό. Αν η πολιτική ισότητα που συμπεριλαμβάνει εκ περιτροπής προεδρία, αποτελεσματική συμμετοχή σε όλα τα θεσμικά όργανα και μία θετική ψήφο, κλειδώσει πριν από τη διαπραγμάτευση, τότε αποτελεί ερώτημα τι θα δώσει τελικώς η δική μας πλευρά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων νοουμένου να κερδίσει έδαφος ασφάλεια και περιουσίες.
Το χρονοδιάγραμμα
Στο σχεδιάγραμμα της Άγκυρας υπογραμμίζεται η επανέναρξη συνομιλιών με χρονοδιάγραμμα και στα δύο σενάρια που θέτει. Η Άγκυρα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αλλαγή του status quo με την πρόταξη ότι δεν είναι βιώσιμο, κάτι άλλωστε που υπογραμμίστηκε και στην έκθεση του γ.γ των Ηνωμένων Εθνών. Σύμφωνα με έγκυρες τ/κ πηγές, στόχος της τουρκικής πλευράς είναι ακόμη και επιδιαιτησία των Ηνωμένων Εθνών για κατάληξη. Στο δημοψήφισμα που θα ακολουθήσει στόχος της Τουρκίας είναι να μην υπάρχει ως επιλογή η παραμονή του status quo. Στόχος όπως λένε τ/κ πηγές είναι ένα δημοψήφισμα όπου οι πλευρές, είτε θα αποδέχονται το Σχέδιο που θα προκύψει, είτε θα οδηγούνται σε δύο κράτη.
Διπλωματικοί κύκλοι πάντως, θεωρούν πως η Τουρκία έχει ήδη μπει σε μία διαδικασία πακετοποίησης των θεμάτων που την αφορούν. Συγκεκριμένα θα βάλει μέσα σε ένα πακέτο, την Συρία, το κυπριακό και το ενεργειακό με στόχο να έχει οφέλη τουλάχιστον σε έναν από τους άξονες που την αφορούν.
Ανησυχεί η Αθήνα
Η ατζέντα της πενταμερούς διάσκεψης πάντως είναι κάτι που απασχολεί ιδιαίτερα και την Αθήνα. Υπενθυμίζεται πως εδώ και καιρό η κυβέρνηση Μητσοτάκη, βλέπει με ιδιαίτερη ανησυχία το ενδεχόμενο συμμετοχής της σε μία πενταμερή όπου θα μπουν κάτω όλες οι μορφές λύσης. Η νεοσυσταθείσα κυβέρνηση δεν θέλει να βρεθεί προ τετελεσμένων ούτε βέβαια να της μείνει ιστορικά η «σκιά» συμμετοχής της σε μία διάσκεψη οπισθοδρόμησης, όπου δεν θα συζητηθούν διαδικαστικά θέματα αλλά η βάση λύσης του κυπριακού. Όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές από την Αθήνα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, πιέζει να τεθεί ως προϋπόθεση η συνομολόγηση των όρων αναφοράς κατά την τριμερή, προτού οδηγηθεί στην πενταμερή διάσκεψη. Αυτό, άλλωστε το έχουν ήδη διαμηνύσει στην κυβέρνηση Αναστασιάδη, κατά την παρουσία του Προέδρου Αναστασιάδη στην Αθήνα.
Σε ο,τι αφορά την Λευκωσία, η «Κ» είχε αναφέρει την περασμένη Κυριακή πως δεν θέτει ως προϋπόθεση τη συνομολόγηση όρων αναφοράς πριν την πενταμερή. Εξετάζεται κατά πόσο θα προκύψει ένα κοινό ανακοινωθέν μετά την τριμερή συνάντηση για τις προθέσεις των δύο ηγετών. Διπλωματικές πηγές εκτιμούν πως το πιο πιθανόν, είναι όπως στην τριμερή διάσκεψη να επανασυμφωνηθούν όσα συμφωνήθηκαν μεταξύ των δύο ηγετών κατά τη συνάντησή τους στις 9 Αυγούστου. Κάτι τέτοιο θεωρείται πως θα κλείσει και τις όποιες ενδεχόμενες συζητήσεις για άλλες μορφές λύσης. Υπάρχει βεβαίως και το σενάριο μίας κοινής δήλωσης εκ μέρους των ηγετών από τον γ.γ των Ηνωμένων Εθνών για το τι συμφωνήθηκε, θέτοντας τις γενικές γραμμές στις οποίες θα κινηθεί η συζήτηση στην Πενταμερή.
Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως πως ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ερωτηθείς αν οι όροι αναφοράς πιθανόν να συνομολογηθούν σε μια άτυπη πενταμερή, ο Εκπρόσωπος είπε «δεν γνωρίζω κάτι τέτοιο. Γνωρίζουμε ό,τι αναφέρεται στις εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα, στα έγγραφα του Συμβουλίου Ασφαλείας και γνωρίζουμε ότι ο Γενικός Γραμματέας θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξει καλή προετοιμασία για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, πράγμα που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει χαιρετίσει και θεωρεί και ο ίδιος πολύ σημαντικό, διότι δεν θέλουμε να επαναληφθεί η εμπειρία της τελευταίας διάσκεψης για την Κύπρο με τα όσα έγιναν ή δεν έγιναν εκεί. Άρα, λοιπόν, εναπόκειται στον Γενικό Γραμματέα πώς θα κρίνει και θα σχεδιάσει τα επόμενα βήματα. Για αυτό, στις 25 Νοεμβρίου θα συζητήσει ο Γενικός Γραμματέας και με τις δύο πλευρές τα επόμενα βήματα».
Λύση μόνο με διαμερισμό εξουσίας και πόρων
Την θέση της Άγκυρας πάντως για το κυπριακό επανέλαβε και ο Τούρκος Πρέσβης στην Αθήνα σε συνέντευξή στην «Κ» Μπουράκ Οζγκιουργκιούν. «Μια πολιτική λύση είναι αντιληπτή —σύμφωνα με οποιοδήποτε μοντέλο— μόνον εφόσον διασφαλίζεται η πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων και ικανοποιούνται οι ανάγκες ασφαλείας τους. Όχι μόνο στο χαρτί, αλλά και στην πράξη. Γι’ αυτό απέτυχαν οι διαπραγματεύσεις στο Κραν-Μοντανά. Μην συγχέετε την κίνηση με την πρόοδο. Υπήρξε πράγματι αρκετή συζήτηση, αλλά δεν πλησιάσαμε καν στον πυρήνα του ζητήματος. Όλα τελικά καταλήγουν στο αν οι Ελληνοκύπριοι θα μπορέσουν να αποδεχθούν τον διαμερισμό της πολιτικής ισχύος, καθώς και τους πόρους πάνω και γύρω από το νησί.
Οι Τουρκοκύπριοι δεν έχουν στη διάθεσή τους ακόμη 50 χρόνια να διαπραγματεύονται στο διηνεκές. Οι Ελληνοκύπριοι είναι πάντα πρόθυμοι να αρχίζουν διαπραγματεύσεις, αλλά ποτέ να τις ολοκληρώσουν» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τούρκος πρέσβης. Σε ο,τι αφορά τις τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, ο Τούρκος πρέσβης σημείωσε πως τα οριστικά θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να οριοθετηθούν μόνον μέσω συμφωνιών μεταξύ των παράκτιων κρατών βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Όπως είπε «όσον αφορά την Κύπρο, αυτό θα ήταν εφικτό μόνον μετά από μια πολιτική διευθέτηση. Δεν αναγνωρίζουμε τις μονομερείς και παράνομες διεκδικήσεις αποκλειστικής οικονομικής ζώνης των Ελληνοκυπρίων. Οι περιοχές δραστηριότητας όπου βρίσκονται το «Γιαβούζ» και το «Φατίχ» είναι εξολοκλήρου εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας που έχει κατατεθεί στον ΟΗΕ και σε περιοχές που έχουν αδειοδοτηθεί στην ΤΡΑΟ το 2009 και το 2012».
