Της Ελένης Ξένου
Μετά από δράσεις και αντιδράσεις των ανθρώπων της τέχνης βγήκε εν καιρώ καραντίνας ο υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού και ανακοίνωσε το πενιχρό βοήθημα στήριξής τους (900 ευρώ για τρεις μήνες). Και κάπως έτσι σ’ αυτή τη μαρτυρική μεγαλόνησο ξεμπερδέψαμε με το θέμα του πολιτισμού και τους ανθρώπους της τέχνης που έχουν πληγεί από την πανδημία, και κάπως έτσι θεωρήσαμε πως στηρίξαμε τον πολιτισμό μας με μια πράξη που περισσότερο θυμίζει ελεημοσύνη παρά σοβαρή πολιτική θέση προάσπισης του πολιτισμού.
Την προηγούμενη φορά που αναφέρθηκα στο συγκεκριμένο θέμα, έτυχε να λάβω σχόλια από αναγνώστες, οι οποίοι –ούτε λίγο, ούτε πολύ– υποστήριζαν πως όταν ο κόσμος καίγεται και οι άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους τότε δεν είναι προτεραιότητα του κράτους να ασχοληθεί με τους καλλιτέχνες, αυτούς δηλαδή που επέλεξαν να κάνουν το χόμπι τους δουλειά και την οποία προφανώς οι συγκεκριμένοι αναγνώστες δεν αναγνωρίζουν ως «σοβαρή» επαγγελματική απασχόληση. Γιατί το αναφέρω; Διότι είναι δηλωτικό και άκρως ενδεικτικό της ανεπάρκειας των εκάστοτε κρατούντων να κατοχυρώσουν τον πολιτισμό σαν αξία. Και αυτό δεν γίνεται προφανώς από τη μια μέρα στην άλλη, ούτε και όταν μας χτυπάει μια πανδημία, αλλά γίνεται στα χρόνια μέσω της παιδείας με συγκεκριμένους κρατικούς σχεδιασμούς. Για να συμβεί, ωστόσο, κάτι τέτοιο προϋποθέτει έναν υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού που να έχει όραμα και να μην είναι απλά δέσμιος των οδηγιών της Εκκλησίας που είναι γνωστό τοις πάσι πως αυτή καθόριζε ποιος θα είναι ο υπουργός Παιδείας προκειμένου να αλωνίζει –με τις ευλογίες της κυβέρνησης– ο κάθε «απολίτιστος» αρχιεπίσκοπος στα της παιδείας μας. Αποτέλεσμα αυτού του «εγκλήματος» ήταν ο πολιτισμός να θεμελιώνεται ως ένα είδος «πολυτελείας» που αφορά λίγους και ως εκ τούτου να παραγκωνίζεται με πάσα ευκολία σε κάθε δυσκολία που αντιμετώπιζε η χώρα.
Φτάσαμε μέχρι το σημείο να καταργηθούν οι τέχνες από τα σχολεία μας και να περιοριστούν εκείνα τα μαθήματα τα οποία είναι τα μόνα που ενέχουν μια δυναμική να διευρύνουν το πνεύμα και να βγάλουν ανθρώπους με κριτική σκέψη. Και κάπως έτσι φτάσαμε στο σήμερα αφήνοντας τους ανθρώπους της τέχνης να τα βγάλουν πέρα με 300 ευρώ τον μήνα για τρεις μήνες και τον πολιτισμό μας να παραμένει πανηγυρικά στο πάτο των προτεραιοτήτων μας. Το είπε άλλωστε ξεκάθαρα ο αρμόδιος υπουργός: Πώς δεν ασχολήθηκε εξαρχής με το θέμα της ενίσχυσης των ανθρώπων της τέχνης γιατί είχε πιο… σημαντικά θέματα να λύσει όπως εκείνα της εκπαίδευσης. Λες και η εκπαίδευση είναι κάτι ξέχωρο από τον πολιτισμό. Ξέχωρο από τον πολιτισμό –για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους– είναι οι συνδικαλιστές της εκπαίδευσης που ξέρουν να κατεβαίνουν στους δρόμους μόνο όταν θίγονται τα δικά τους συμφέροντα και ακόμα δεν έχουν αντιληφθεί πως οφείλουν να κατεβαίνουν στους δρόμους για κάθε τι που πλήττει τις έννοιες παιδείας και πολιτισμού. Κι αυτό είναι ακόμα μια ένδειξη ότι βαδίζουμε σε ένα μέλλον χωρίς πολιτιστικό υπόβαθρο και το χειρότερο είναι πως δεν μας ανησυχεί καν αυτή η προοπτική. Θα μου πείτε, και τι θα μπορούσε να κάνει το κράτος; Υπάρχουν πολλοί τρόποι όταν πραγματικά ο πολιτισμός είναι μέσα στις προτεραιότητες των κρατούντων. Και ένα απτό παράδειγμα είναι το τι έπραξε η κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας. Επένδυσε σε προγράμματα δημιουργικής μάθησης στα σχολεία ώστε αφενός να προσφέρει νέες θέσεις εργασίας σε 300 καλλιτέχνες και αφετέρου την ευκαιρία στους μαθητές να εκφράζονται δημιουργικά μέσω του χορού, της μουσικής, του θεάτρου και των εικαστικών. Στη δική μας χώρα κάτι τέτοιο φαντάζει πολύ ουτοπικό. Διότι για να συμβεί πρέπει πρώτα να βρούμε έναν υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού που να έχει όραμα και δεύτερο συνδικαλιστές της παιδείας που να αντιλαμβάνονται τι σημαίνει πολιτισμός ώστε να τον διεκδικούν. Δυστυχώς, όμως, όπως δείχνουν τα πράγματα, δεν νομίζω να αξιωθούμε να ζήσουμε κάτι τέτοιο.
